دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر
موضوع:
بررسی دیدگاه معلم های دورۀ ابتدایی شهر رامسر دربارۀ عامل های تأثیرگذار بر رضایتمندی شغلی آنان
تابستان 1392
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول
مقدّمه .2
بیان مسأله .2
ضررورت واهمیت تحقیق 4
هدفها .5
فرضیات5
تعاریف واژه ها و اصطلاحات6
فصل دوم
ماهیت رضایت شغلی10
عوامل انتخاب شغل11
1 . وضع جسمانی.11
2 . استعداد11
3 . رغبت11
4 . امکانات فردی – اجتماعی.11
عوامل رضایت شغلی.12
آثار وجود رضایت شغلی.14
الف – رضایت و ترک خدمت.14
ب – رضایت از شغل و غیبت از کار14
ج – رضایت و عملکرد.14
د – تاثیررضایت شغلی بر سازمان.15
روش های ارزیابی رضایت شغلی.15
1 . مقیاس های درجه بندی گزارش شخصی15
2 . رویدادهای حساس (پیشامدهای بحرانی)16
3 . رفتارهای آشکار16
جنسیت و نقش آن در رضایت شغلی17
تحول تحقیقات در زمینه رضایت شغلی19
الف – بررسی های روان شناسان.19
ب – مطالعات جامعه شناختی (1858-1917).20
ب:پشتیبانی علمی واداری.22
افزایش منزلت اجتماعی معلمان.23
نظریه امید و انتظار26
نظریه ارزش.26
نظریه بریل.26
نظریه نقشی.27
نظریه نیازها.27
نظریه هرزبرگ(F. Herzberg).28
نظریه هالند29
مسائل حل نشده دررضایت شغلی29
عوامل مهم در رضایت شغلی
1- حقوق30
2-شرایط کاری خوب30
3-امکان پیشرفت وترقی30
روابط انسانی32
افزایش رضایت شغلی32
غنی‌سازی شغلی32
مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها.32
زمان کاری شناور.33
ارتباط علا‌قه با موفقیت.33
راهکارهایی برای افزایش رضایت شغلی.35
پیشنه تحقیقاتی
1 . تحقیق در ایران .36
2خارج از کشور.38
فصل سوم
روش تحقیق
تعریف جامعه آماری43
مفهوم نمونه43
ابزار جمع آوری اطلاعات43
روش تجزیه وتحلیل داده ها45
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل فرضیه ها
تجزیه و تحلیل سوال اول47
تجزیه و تحلیل سوال دوم.49
تجزیه و تحلیل سوال سوم50
تجزیه و تحلیل سوال چهارم.52
تجزیه و تحلیل سوال پنجم54
تجزیه و تحلیل سوال ششم 55
فصل پنجم
نتیجه گیری57
پیشنهادات به متخصصان 60
پیشنهادات به مسئولین60
محدودیت های پژوهش60
منابع تحقیق.61
پرسشنامه 62
چکیده:
این پژوهش با هدف بررسی دیدگاه معلم های دورۀ ابتدایی شهر رامسر دربارۀ عامل های تأثیرگذار بر رضایتمندی شغلی آنان، به انجام رسید. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و از نوع پیمایشی بوده و جامعه آماری آن شامل تمامی معلمان دوره ابتدای شهرستان رامسر به تعداد 213 نفر می شده که در سال تحصیلی 92-1391در هر یک از مدارس این شهرستان مشغول انجام کار بوده اند. برای نمونه گیری از شیوه تصادفی ساده استفاده شد و به این ترتیب تعداد 60 نفر از معلمان برای مطالعه انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات نیز از یک پرسشنامه محقق-ساخته که روایی و پایایی مورد تأیید متخصصان قرار گرفته بود استفاده گردید. در کل، نتایج تحقیق نشان داد که از نظر آزمودنی ها هر سه عاملِ مورد بررسی (یعنی: بهره مندی معلم ها از یک مدیریت مطلوب؛ فراهم بودن محیطی مساعد و مناسب برای کارکردن؛ و تأمین و توجه به نیازهای مادی معلم ها) بر رضایتمندی شغلی ایشان تأثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین، آزمودنی ها (معلمان) باور داشته اند که عامل بهره مندی از مدیریت مطلوب، مؤثرترین عامل اثرگذار و عامل های فراهم بودن محیط مناسب کارکردن، و تأمین نیازهای مادی معلمان، به ترتیب در درجه دوم و سوم اثرگذاری بر افزایش رضایتمندی شغلی ایشان قراردارند.
کلیدواژه گان :رضایتمندی شغلی،عامل های اثر گذار شغلی
معلم های مدارس شهرستان رامسر
فصل اول
1-1 مقدمه
براى افزایش بازدهى و اثربخشى هر سازمان، بایستى به بررسى انگیزه هاى کارکنان و افزایش میزان رضایت شغلى افراد درون آن سازمان پرداخت و با شناخت نیازها ومشکلات کادر آموزشى و راه هاى برانگیختن آنها میزان کارآیى را بالا برده و براى نیل به این مقصود باید به نظام تعلیم و تربیت تکیه کرد، زیرا براى تربیت نیروهاى متخصص غـیر از مدرسه هیچ وسیلۀ موثرترى در اختیار نیست (دیوئی، 1372).
بنابراین براى تأمین نیروهاى متخصص جامعه باید درصدد بهبود عناصر آموزشی برآمد، که معّلم را مى توان مهم ترین آنان دانست.
پیاژه (1367) می نویسد «زیباترین طرح اصلاح و بازسازى آموزش و پرورش در صورتى که معلم به مقدار کافی و با کیفیت مطلوب در اختــیار نداشته باشد با شکست رو به رو است.».
محوری بودن نقش معلمّان در تعلیم و تربیت موجب شده است تا صاحب نظران تعلیم و تربیت بهبود کیفیت آموزش و پرورش را تا حدود زیاد مرهون کیفیت تدریس معلّمان بدانند تا آنجا که معتقدند ضمانت اجرایی هر گونه اصلاح و پیشرفت در آموزش و پرورش به نحوه کار و عملِ معلّمان وابسته است (نیساری، 1355). به عبارت دیگر متخصصان و مربیان معتقند که «هیچ اصلاح و پیشرفت در آموزش و پرورش ایجاد نمى شود مگر با ایجاد رضایت شغلی در معلم ها، تا کارآیى آنها بالا برده شود. لازمه ایجاد هر تحول بنیادین در جامعه وجود انسان هاى متعهد، هوشمند، خلاق و. است» و همان گونه که امام راحل فرمودند «هر سیر و تحـــوّلى در جامعه مستلزم تحوّل در آموزش و پرورش انسان هاست، در آموزش و پرورش تحوّلى جدى و بنیادى صورت نخواهد پذیرفت، مگر با وجود معلّمانى متعهّد، دلسوز، هوشمند و خلاق»
درمیان مجموعه فعالیت هایی که درنظام آموزش وپرورش انجام می شود سهم مهم وکلیدی را به تدریس معلم در کلاس اختصاص می دهند تدریس را می توان به فرایند دوجانبه ای که بین معلم وشاگرد جریان دارد وهدفش یاد گیری است تعریف کرد(سیف 1368)
رضایت شغلی یکی از عواملی است که درنحوه رفتار وعملکرد کارکنان مؤثر می باشد درمطالعات رفتارهای سازمانی ثابت شده که رضایت شغلی باعواملی چون غیبت ،استعفا،اخراج وبیماری های جسمی وروحی کارکنان رابطه منفی دارد(عباسی1370)
1-2 بیان مسأله
یکى از مواردى که باعث مى شود بازده و کارکرد یک سازمان افزایش یابد داشتن رضایت شغلى کارکنان آن سازمان است آموزش و پرورش که عهده دار تعلیم و تربیت نسل فرداى جامعه است باید شرایطى را ایجاب نماید که معلمین آن خصوصاً معلّمین ابتدایى که زحمات بیشترى را تقبل مى نمایند از رضایت شغلى برخوردار باشند تا بتوانند با کارآیى بیشترى این مسئولیّت خطیر خود را به نحو احسن انجام دهند مدیران و برنامه ریزان تعلیم و تربیت کشور براى نیل به اهداف توسعه، توجه به نیازهاى اساسى قشر عظیم معلمان، این انسان سازان را باید همیشه مدِنظر داشته و در سرلوحه طرح هاى خود قرار دهند، زیرا عدم ارضای نیازهای معلم ها باعث مى شود تا محیط آموزشى برخوردار از معلّمانِِی باشد که دارای روحـّیه های منفی از قبیل پرخاشگری، بی علاقگی، کسالت، منفی گرایی، عدم پشتکار و سهل انگاری باشند که تا حدودی مغایر با شخصیت واقعی آنان است این گونه معلمان فاقد انگیزه کافـی برای تدریس، تلاش و فعالیت هستند و از شغل و موقعیت خویش به شدّّت رنج می برند و به گونه های مختلف، عدم رضایت شغلی خود را ابراز می کنند و در صـــورت حاد آن به رفتارهای ناپسند مثل: غیبت از خدمت، تمارض، تمرّد، سرکشی، و حتی گریز از موقعیّت قبلی، یا مهاجرت های مکرّر و تغییرشغل متوسّل مِی شوند تا شاید بتوانند نیازهای ارضا نشدۀ خود را برآورده ساخته و سازگاری شخصی و اجتماعی خود را بازیابند (خدابندزاده، 1371).
گاهی با معلّمانی مواجه مى شویم، که با بهره گیری از انگیزه های الهی و معنوی در نهایت تواضع و فروتنی مشکلات و ناملایمات اقتصادی قطعی را پذیرفته و همچنان پویا و استوار به تلاش خسـتگى ناپذیر خود ادامه مى دهند. رضایت شغلى چنان شوق و شعفى در آنان ایجاد کرده، که اغلب دستمزد و اضافه کار آنان را تحت الشعاع قرارداده است. اما این شامل همۀ معلم ها نمی شود. عدم توجه به نیازها و خواسته های معلم ها سبب عدم رضایت شغلی آنان می شود و این عدم رضایت در بازده کار آنان منعکس می شود.
شناخت عامل هایی که رضایتمندی و یا عدم رضایتمندی شغلی معلمان را موجب می شود، می تواند به مسئولین و برنامه ریزان آموزشی کمک کند تا با فراهم آوردن شرایط مساعد و حذف موانع رضایتمندی بیشتر معمل ها را در محیط های آموزشی فراهم آورند.
بدیهی است یکی از منابع شناخت عامل های اثرگذار بر رضایتمندی شغلی معلم ها خود معلم ها هستند که می توانند با دادن اطلاعات مفید ما را در شناخت مؤلفه های اثرگذار بر رضایتمندی ایشان یاری رساند. از این روی در این تحقیق درصدد آن هستیم که با دستیازی به دیدگاه و نظر معلم ها عامل های مهم و مؤثر بر رضایتمندی شغلی ایشان را شناسایی و مورد تبیین قرار دهیم.
رضایت شغلی بر اثر عوامل متعددی حاصل می شود رضایت شغلی که نوعی احساس مثبت فرد نسبت به شغلش می باشد زاییده عواملی نظیر شرایط محیط کار،نظام سازمان شغلی ،روابط حاکم برمحیط کاروتأثیرعوامل فرهنگی است لذا می توان چنین نتیجه گرفت رضایت شغلی احساس روانی که ازعوامل اجتماعی نیز متأثرمی شود (شفیع آبادی 1375)
حال باتوجه به مطالب فوق میخواهیم بابررسی دیدگاه معلم های دوره ابتدایی شهر رامسر درباره عامل های تأثیرگذاربر رضایت مندی شغلی آنان روحیه ورضایت آنان از شغلشان را بررسی کنیم چراکه داشتن روحیه خوب درکلاس درس وکار معلم تأثیر به سزایی دارد وموجب دلگرمی وجدیت وانگیزه قوی تر تدریس می گردد ومستقیما برروند پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نقش مهم وچشم گیری خواهد داشت
1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق:
انسان از دیرباز همواره به عنوان یکی از موضوعات و مسائل مورد بحث در مکاتب بشری و منشاء ارائه نظرات و تعابیر مختلفی بوده است. در این میان انسان از دیدگاه اسلامی نیز جایگاه و منزلت ویژه ای در بین مخلوقات داشته است. او بارِ امانت الهی را که هیچ موجودی قادر به تحمّل آن نبوده و به دوش گرفت که انتخاب از روی اراده و نه اجبار وجه تمایز او با سایر موجودات باشد. داشتن روحیّات پیچیده و حرکات و رفتار غیرقابل پیش بینی، کار با او را برای سیستم های مختلف بسیار مشکل نموده و با توجه به محدودیت او در سازمان ها توجه تمامی علمای علوم انسانی و رفتاری را به خود مشغول داشته است و آنان مرتباً در تکاپوی ارائه دیدگاه ها برای سازمان ها و مدیران به منظور استفاده بهینه از توانایی ها و استعدادهای بالقوه و بالفعل انسان هستند.
مقام معظم رهبری فرمودند: «رشد و پیشرفت جامعه در ابعاد مختلف و رسیدن به بهره وری از نیروی انسان، منوط به رشد انگیزه های روانی تقویت وجدان کاری و داشتن نظم اجتماعی و اقتصادی است.».
بافت و ساختار اداری موجود و حاکمیّت سیستم تشریفاتی، پاسخ گویِ نیازهای اصولی نبوده و تغییر و تحوّل در ساختار اداری و گسترش فرهنگ جدید کار، نقش مدیران را در تقویت و ایجاد رضایت شغلی آشکار خواهد ساخت.
رضایت شغلی همان گونه که در سطرهای قبلی بیان شد عملکرد فرد را در سازمان تحت تأثیر قرار می دهد. هر گاه رضایتمندی شغلیِ سرمایه های انسانی سازمان کاهش یابد، این سرمایه ها با حداکثر ظرفیت به کار و تلاش نخواهند پرداخت و حاصل چنین فرایندی افت کیفیت محصولاتو درنهایت کاهش سوددهی در سازمان و در نهایت شکست و متلاشی شدن سازمان را درپی خواهد داشت.
آموزش و پرورش نیز به عنوان یک سازمان از این قائده مستثنی نیست. اگر به نیازها و خواسته های کارکنان زحمت کش آموزش و پرورش توجه نشود، بتدریج رضایتمندی آنان از شغل خویش کاهش یافته و درنهایت کیفیت محصولات بسیار ارزشمندِ این سازمان، یعنی دانش آموزان، افت و حتی سقوط خواهد کرد. البته رضایتمندی شغلی معلمان یکی از عامل هایی است که کیفیت نتایج و محصولات نظام آموزشی را تحت تأثیر قرار می دهد. عامل های زیاد دیگری هم وجود دارند که بر نتایج و بازده کار نظام آموزشی تأثیرگذار هستند؛ یکی از این عامل ها خود دانش آموزان هستند. به هر حال با توجه به اینکه رضایت شغلی معلم ها کیفیت بازده نظام آموزشی را عمیقاً تحت تأثیر قرار می دهد و با توجه به آنکه شناخت عامل های اثرگذار بر رضایت شغلی معلم ها می تواند به مسئولین و برنامه ریزان کمک کند تا به نحو شایسته دست به اقدام عملی برای افزایش رضایتمندی شغلی معلم ها بپردازند، انجام تحقیقی در این زمینه بسیار مفید و سودمند خواهد بود؛ زیرا نتایج آن می تواند دستیابی به هدف فوق را آسان سازد.
1-4 هدف های تحقیق
1-4-1 هدف کلی تحقیق
- شناسایی دیدگاه معلم های دورۀ ابتدایی شهر رامسر دربارۀ عامل ها مؤثر بر رضایتمندی شغلی ایشان
1-4-2 هدف های جزئی
- شناسایی دیدگاه معلم های ابتدایی دربارۀ اثرِ بهره مندی از مدیریت مطلوب بر رضایتمندی شغلی .
- شناسایی دیدگاه معلم های ابتدایی دربارۀ اثرِ فراهم ساختن محیط کاری مطلوب بر رضایتمندی شغلی آنان.
- شناسایی دیدگاه معلم های ابتدایی دربارۀ اثرِ تأمین و توجه به نیازهای مادی معلم ها بر رضایتمندی شغلی آنان.
- شناسایی نظر معلمان، دربارۀ تأثرگذارترین عامل از عامل های سه گانه (بهره مندی از مدیریت مطلوب، فراهم بودن محیط مناسب کارکردن و تأمین نیازهای مادی معلمان) بر رضایتمندی شغلی ایشان.
- تعیین رابطۀ بین نمرۀ عملکرد آموزشی سالانۀ معلمان با نحوۀ پاسخگویی ایشان به پرسشنامه رضایت شغلی.
1-5 سؤال های تحقیق
- از نظر معلمان، آیا بهره مندی آنان از.یک مدیریت مطلوب سبب افزایش رضایتمندی شغلی ایشان می گردد؟
- از نظر معلمان، آیا فراهم بودن محیط مطلوب برای کار سبب افزایش رضایتمندی شغلی ایشان می گردد؟
- از نظر معلمان، آیا تأمین و توجه به نیازهای مادی معلمان بر افزایش رضایتمندی شغلی ایشان تأثیر دارد؟
