دانشگاه آزاد اسلامی
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده و استاد راهنما در سایت درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده . ۱
مقدمه ۲
الف – بیان مسئله . ۲
ب- اهمیت و ضرورت پژوهش . ۴
ج- پیشینه و سابقه پژوهش . ۵
د- اهداف پژوهش . ۵
ه- محدودیتها و مشکلات در راه پژوهش . ۵
و- فرضیه های پژوهش ۶
ز- روش پژوهش ۷
ح- سازمان پژوهش . ۷
بخش اول
کلیات ، مفاهیم و مبانی نظری پژوهش
فصل اول : تحلیل و بررسی جرم سرقت ۹
۱-۱- تعریف سرقت ۹
- سرقت در لغت . ۹
- سرقت در فقه ۱۰
- سرقت در حقوق . ۱۲
۱-۲- تحلیل جرم سرقت . ۱۲
۱-۲-۱- جایگاه سرقت در میان جرایم .۱۲
۱-۲-۲- عناصر متشکله جرم سرقت . ۱۴
۱-۲-۲-۱- عنصر قانونی ۱۴
۱-۲-۲-۲- عنصر مادی . ۱۵
۱-۲-۲-۳- عنصر روانی . ۱۶
۱-۲-۳- انواع سرقت ۱۷
۱-۲-۳-۱- سرقت مستلزم حد به معنی اخص ۱۸
۱-۲-۳-۲- سرقت های تعزیری .۱۸
فصل دوم : انگیزه ارتکاب جرم ۲۶
۲-۱- جایگاه انگیزه . ۲۶
۲-۱-۱- مفهوم و ماهیت انگیزه ۲۶
۲-۱-۲- انگیزه مجرمانه در حقوق کیفری اسلام ۲۷
۲-۱-۳- نگرش اندیشمندان حقوق جزا و مکاتب در خصوص انگیزه ۲۸
۲-۲- تاثیر انگیزه . ۲۹
۲-۲-۱- تاثیر انگیزه در تحقق جرم ۲۹
۲-۲-۳- تاثیر انگیزه مجرمانه در تحمل کیفر . ۳۰
۲-۲-۳- تاثیر انگیزه در مسئولیت کیفری ۳۲
فصل سوم : جرم شناسی سرقت . ۳۴
۳-۱- کلیات جرم شناسی . ۳۴
۳-۱-۱- تعریف جرمشناسی و موضوعات آن ۳۴
۳-۱-۲- مفاهیمی در علل سنجی جرایم .۳۶
۳-۱-۲-۱- علت ۳۶
۳-۱-۲-۲- شرط . ۳۷
۳-۱-۲-۳- انگیزه . ۳۷
۳-۱-۲-۴- عامل . ۳۸
۳-۱-۳- مرور برخی از مکاتب و نظریه های جرم شناسی . ۳۹
۳-۱-۳-۱- مکتب کلاسیک ۳۹
۳-۱-۳-۲- مکتب اثباتی (تحققی) ۴۰
۳-۱-۳-۳- مکتب شیکاگو (نظریه زیست بوم انسانی) . ۴۰
۳-۱-۳-۴- نظریه معاشرت ترجیحی .۴۱
۳-۱-۳-۵- نظریه یادگیری اجتماعی . ۴۱
۳-۱-۳-۶- نظریه نابهنجاری (آنومی) . ۴۲
۳-۱-۳-۷- نظریه فشار . ۴۲
۳-۱-۳-۸- نظریات فرهنگی و خرده فرهنگی ۴۳
۳-۱-۳-۹- نظریه کنترل اجتماعی ۴۳
۳-۲- بزه دیده شناسی سرقت ۴۴
۳-۲-۱- مفهوم بزه دیده ۴۴
۳-۲-۲- سرقت و بزه دیده . ۴۴
۳-۲-۲-۱ نقش بزه دیده در اجرای حد ۴۴
۳-۲-۲-۲- سرقت و نقش بزه دیده ۴۵
۳-۲-۳- جبران خسارت بزه دیده ۴۵
۳-۲-۳-۱- شیوه های جبران خسارت . ۴۶
۳-۲-۳-۲- شیوه های پرداخت غرامت ۴۶
فصل چهارم : پیشگیری از جرم . ۴۸
۴-۱- کلیات و مفاهیم پیشگیری ۴۸
۴-۱-۱- تعریف و ماهیت پیشگیری . ۴۸
۴-۱-۱-۱- تعریف لغوی . ۴۸
۴-۱-۱-۲- معنای اصطلاحی .۴۹
۴-۱-۲- انواع پیشگیری از جرم ۵۰
۴-۱-۲-۱- پیشگیری های متداول ۵۱
۴-۱-۲-۲- پیشگیری های جدید . ۵۲
۴-۱-۳- اهمیت و ضرورت پیشگیری از جرم ۵۵
۴-۲- پیشگیری از منظرهای مختلف ۵۵
۴-۲-۱- پیشگیری از منظر قرآن ۵۵
۴-۲-۲- پیشگیری از منظر قوانین ۵۸
۴-۲-۳- پیشگیری از منظر لایحه پیشگیری از جرم ۵۹
بخش دوم
تحلیل و بررسی داده های آماری و ارائه راهکارهای پیشگیرانه
فصل اول : وضعیت فردی و خانوادگی . ۶۲
۱-۱- عوامل فردی ۶۲
۱-۱-۱- ساختار جنسی و سن مجرمین . ۶۲
۱-۱-۲- مشخصات جسمی و سلامت ۶۵
۱-۱-۲-۱- وضعیت جسمانی . ۶۷
۱-۱-۲-۲- وضعیت روانی . ۶۸
۱-۱-۳- میزان تحصیلات . ۶۸
۱-۲- وضعیت خانوادگی . ۶۹
۱-۲-۱- خانواده اصلی (پدری) . ۶۹
۱-۲-۱-۱- تعداد نفرات خانواده . ۷۱
۱-۲-۱-۲- تحصیلات والدین ۷۲
۱-۲-۱-۳- کنترل از سوی خانواده . ۷۲
۱-۲-۱-۴- خصوصیات شخصیتی پدر سارق . ۷۳
۱-۲-۱-۵- وضعیت پدر یا مادر از نظر زنده یا متوفی بودن ۷۴
۱-۲-۲- خانواده شخصی .۷۵
۱-۲-۲-۱- تاهل ۷۶
۱-۲-۲-۲- سرنوشت و تعداد فرزندان ۷۷
۱-۲-۳-۳- تحصیلات همسر و ارتباط با اعضاء خانواده ۷۸
۱-۲-۳- طلاق و علت آن ۸۰
فصل دوم : وضعیت اجتماعی و اقتصادی ۸۳
۲-۱- وضعیت اجتماعی . ۸۳
۲-۱-۱- موقعیت و وضعیت محل سکونت . ۸۳
۲-۱-۲- نقش اعتقادات مذهبی ، دوستان و رسانه . ۸۵
۲-۱-۲-۱- مذهب ۸۵
۲-۱-۲-۲- دوستان . ۸۷
۲-۱-۲-۳- رسانه ۹۰
۲-۱-۳- تابعیت و مهاجرت . ۹۳
۲-۲- وضعیت اقتصادی ۹۶
۲-۲-۱- جرم و شرایط اقتصادی . ۹۶
۲-۲-۲- شغل و میزان درآمد ۹۷
۲-۲-۳- وجه حاصل از سرقت ۱۰۰
فصل سوم: بررسی سرقت در نمونه های آماری . ۱۰۲
۳-۱- بررسی سرقت. ۱۰۲
۳-۱-۱- سرقت در فرد و خانواده اش ۱۰۲
۳-۱-۱-۱- اولین سرقت در فرد سارق ۱۰۲
۳-۱-۱-۲- نوع سابقه سرقت در فرد . ۱۰۴
۳-۱-۱-۳- نقشه برای ارتکاب سرقت ۱۰۴
۳-۱-۱-۴- اولین و آخرین سرقت . ۱۰۵
۳-۱-۱-۵- چگونگی قرار گرفتن در مسیر سرقت . ۱۰۶
۳-۱-۱-۶- سابقه سرقت در خانواده سارق۱۰۷
۳-۱-۲- انتخاب زمان ، مکان ، سوژه . ۱۰۷
۳-۱-۲-۱- زمان . ۱۰۸
۳-۱-۲-۲- مکان ۱۰۹
۳-۱-۲-۳- سوژه . ۱۱۰
۳-۱-۳- انگیزه سرقت ۱۱۰
۳-۲- بررسی آماری و تاثیر اعتیاد ، مجازات و زندان بر مجرمین . ۱۱۲
۳-۲-۱- بررسی آماری سرقت در جامعه مورد پژوهش ۱۱۲
۳-۲-۲- تاثیر اعتیاد بر سرقت ۱۱۵
۳-۲-۳- تاثیر مجازات و زندان بر سارقین .۱۱۹
۳-۳- عوامل و افراد موثر در سرقت (از نظر سارقین) . ۱۲۲
فصل چهارم : ارائه راهکارهای پیشگیرانه از سرقت ۱۲۴
۴-۱- راهکارهای دینی . ۱۲۴
۴-۲- راهکارهای خانوادگی ۱۲۶
۴-۳- راهکارهای اقتصادی . ۱۲۸
۴-۴- راهکارهای طراحی محیطی . ۱۳۱
نتیجه گیری . ۱۳۳
پیشنهادات . ۱۳۶
منابع و ماخذ ۱۳۹
پیوست الف . ۱۴۱
پیوست ب . ۱۴۴
چکیده انگلیسی . ۱۴۵
چکیده
سرقت یکی از جرایم شاخص در هر جامعه ای بوده و با توجه به لطمه زدن به اموال و شیوه های همراه با خشونت آن همیشه ناامنی را در پی داشته و برای کاستن این گونه جرایم می طلبد علل و انگیزه آن مشخص گردد. هدف کلی پژوهش شناسایی عوامل و انگیزه موثر بر سرقت در شهر مشهد می باشد، این پژوهش از نوع کاربردی و به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شده و همچنین به تعدادی از پرونده های مرتکبین این جرم مراجعه گردیده است.
در این پژوهش با بررسی وضعیت های مختلف افرادی که مرتکب جرم سرقت شده اند این نتیجه حاصل می شود که گزینش ارتکاب بزه سرقت از سوی هر یک از این افراد پی آمد شرایط گوناگون فردی و اجتماعی است که ممکن است هر فردی را به این نتیجه نامیمون برساند. و عمدترین انگیزه در ارتکاب جرم سرقت، کسب مال است. اصولاً انگیزه در ارتکاب جرم سرقت موثر نبوده ولی در تحمل کیفر و تعیین نوع و میزان مجازات موثر می باشد. البته تاثیر انگیزه را در جرمی مانند سرقت که هم دارای مجازات حدی و هم دارای مجازات های تعزیری است باید به دو گروه تقسیم کرد و میان این دو گروه تفکیک قایل شد.
مراحل تحقیق این موضوع را روشن می کند که بین متغیر هایی مانند محیط اجتماعی نامناسب، وضعیت بد خانوادگی، فقر مادی، دچار شدن به سوء مصرف مواد مخدر، بیکاری با ارتکاب جرم سرقت رابطه معناداری وجود دارد. هر چند ممکن است این رابطه شدت و ضعف داشته ولی اتصال زنجیروار بیشتر این موارد به هم کاملاً رویت می شود و به سختی می توان بیان کرد که کدام یک از این عوامل و شرایط زمینه ساز اصلی ارتکاب بزه سرقت از سوی سارقین است ولی بی شک برخی از آنها نقش پررنگ تری در این دایره علل بازی می کنند. آنچه ضروری به نظر می رسد توسل به راهکارهای پیشگیرانه به ویژه پیشگیری اجتماعی و وضعی جهت کاستن از آمار بالای این جرم می باشد.
واژگان کلیدی: سرقت، علل ارتکاب، انگیزه، پیشگیری
مقدمه
در تبیین علل و انگیزه سرقت نظرگاههای متفاوتی طرح شده است و این نشان دهنده عوامل متعدد در وقوع سرقت می باشد. باید دید که سرقت از چه عوامل و علل اجتماعی و اقتصادی و یا حالات هیجانی که آنها نیز ممکن است زائیده شرایط اقتصادی و اجتماعی باشند ناشی می گردد و یا بر اثر شرائط خاصی پدید می آیند یا بر اثر تکرار، تثبیت شده اند سرقت یک نوع رفتار خاص نیست بلکه گسترده ای از رفتارهای متعدد است. در بوجود آمدن آن یک علت وجود ندارد، بطور کلی عوامل و انگیزه های مختلفی از جمله خانواده، فقر مادی، فرهنگی و اجتماعی، بیکاری، مهاجرت و غیره در آن تاثیر گذار است پس چندین عامل به هم گره خورده موجب بروز سرقت می شود گاهی عوامل مختلف می توانند نوعی رفتار را باعث شوند و گاهی نیز انواع مختلفی از رفتارها می توانند از عوامل مشابهی ناشی گردند. این تحقیق که جهت بررسی علل و انگیزه موثر بر سرقت به منظور ارائه راهکارهای مناسب جهت پیشگیری و مبارزه با سرقت در شهر مشهد می باشد سعی دارد عوامل و انگیزه ای که موجب بروز سرقت در مشهد می گردد را بررسی نماید.
الف – بیان مسئله
یکی از قدیمی ترین جرایم اموال که شاید از همان ابتدای پیداش مفهوم مالکیت در میان جوامع بشری به آن مبتلا بوده و معمولاً مجازا ت های سختی برای مرتکبین آن در ادیان و جوامع مختلف پیش بینی شده است جرم سرقت می باشد این جرم به دلیل سهل تر بودن ارتکاب آن ((در مقایسه با جرایمی مثل کلاهبرداری)) و محسوس بودن منفعت حاصل از آن ((در مقایسه با جرایم علیه اشخاص)) بخش اعظم جرایم ارتکابی در کشورهای مختلف را تشکیل می دهد و همین کثرت وقوع توجه خاص حقوقدانان را به آن ایجاب می کند امروزه در اکثر کشورهای جهان جرم سرقت به دلیل تنوع گوناگون آن به انواع مختلفی که هر یک شرایط خاص و مجازات مخصوص به خود را دارد تقسیم بندی شده است که در این مـــیان می توان به سرقت ساده، مقرون به آزار و تهدید، سرقت در شب و نظایر آن ها را نام برد.
اما در خصوص انتخاب جرم سرقت بعنوان موضوع تحقیق باید بگوییم در درجه اول نبود تحقیقی کامل که به جنبه های جرم شناسی این جرم بپردازد و هم ایجاد راهی تازه برای محققین، قضات و وکلاء باز نماید تا با برخورد با این جرم از دیدگاه خشک حقوق جزا به یک نگرش جرم شناسانه و نگاه به علل جرم که در نهایت در تعیین میزان مجازات و دفاع از حقوق مجرمین و بزه دیدگان موثر باشد تغییر دیدگاه دهند و در درجه دوم اهمیت و مرتبه این جرم در جدول جرایم در جامعه به ویژه جامعه آماری مورد نظر تحقیق چه از لحاظ تعداد زیاد مجرمین و چه از نظر بار روانی آن برای جامعه ما را بر آن داشت تا تحقیق را بر این
مبنا استوار نماییم.
همچنین سرقت از باسابقه ترین جرایم بشری است که در جامعه های مختلف به شیوه های گوناگون دیده می شود این پدیده در طول زمان دستخوش دگرگونی ها و تغییرات زیادی شده اما تنها چیزی که از بدو پیدایش و شکل گیری آن تا کنون ثابت مانده، زشتی و مذمت ماهیت آن است با گذشت زمان، شیوه ها و روشهای سرقت نوع اموال و اشیاء مسروقه و وسایل و ابزار مورد استفاده برای ارتکاب آن تغییر یافته است به تعبیر دیگر چون در عصر ما موارد و وسایل گوناگون سرقت و گرایش به آن تغییر یافته، مقابله با آن نیز دشوارتر شده است. (حسینی ۱۳۹۰، ۶۹)
با توجه به آنچه گفته شد و نیز حضور نگارنده در مجتمع قضایی ویژه سرقت (مجتمع قضایی شهید قدوسی مشهد) این انگیزه به وجود آمد تا موضوع پایانه نامه به سمت موضوع سرقت سوق داده شود.
بدیهی است برای رسیدن به چنین هدفی داشتن لوازم و شروطی لازم است لذا بنای کار را پس از مشورت با اساتید راهنما و مشاور و دیگر دوستان دست اندکار مسائل قضائی و حقوقی بر جمع آوری اطلاعات پرونده ها، پرسشنامه از محکومین این جرم و مصاحبه با مجرمین دیدم که سارق بودن آن ها قطعی شده است ( پرونده هایی که منتهی به صدور قرار مجرمیت و کیفرخواست در دادسرا شده است و نیز پرونده هایی که در نوبت رسیدگی بوده و یا نسبت به آن حکم صادر شده است) در این خصوص از پرونده های سرقت سه ماه نخست سال ۱۳۹۲ استفاده و بصورت تصادفی یکصد نفر از این سارقین بعنوان نمونه های آماری انتخاب و مورد مصاحبه قرار می گیرند.
برای شناخت هر مطلبی می باید بدواً اطلاعات کلی در زمینه آن بدست آورد و سپس به جزئیات توجه نمود و آن را مورد مطالعه و بررسی قرار داد. لذا آمار به کاملترین شکل اطلاعات و حقایق مربوط به هر موضوعی را روشن می سازد و بهترین وسیله ای است که مشخصات موضوع با جامعه مورد نظر را با در نظر گرفتن اوضاع کیفی آنها بیان می دارد. لذا برای رسیدن به این منظور و غنی کردن پژوهش مورد نظر علاوه بر پرکردن پرسشنامه و مصاحبه با متهمین، تعدادی از پرونده های متهمین سرقت مورد بررسی قرار گرفته و طی فرمی برخی از اطلاعات از این پرونده ها استخراج و همچنین از سیستم ثبت پرونده های قضایی (cms) برای استخراج پاره ای از اطلاعات آماری و مواردی در مورد جرم سرقت استفاده می نماییم.
موضوع دیگری که باید به آن پرداخته شود سوالات پرسش نامه و چرایی انتخاب و ترتیب آن هاست بی شک جهت جامع بودن پرسش نامه باید تمام جوانب سنجیده شود که در این خصوص نگارنده مراجعات زیادی به کتاب های جامعه شناسی و جرم شناسی داشته و پس از مطالعه و دیدن روش های آن کتاب ها اقدام به تهیه پرسش نامه به شیوه ای که آمده است نموده ام.
پرسش نامه تهیه شده شامل چهار بخش می باشد:
- وضعیت فردی مجرم
- وضعیت خانوادگی که خود به دو قسمت خانواده پدری (اصلی) و خانواده شخصی تقسیم می شود.
- وضعیت اجتماعی و اقتصادی
- وضعیت جرم سرقت و سابقه کیفری مجرم
در بخش اول سوالات، یعنی وضعیت فردی نگاه به خود مجرم و ویژگی های فردی وی اعم از بدنی و روانی شده است چرا که کانون تحلیل تعداد زیادی از نظرات جرم شناسی خود مجرم است نه جرم همانند نظریه های اثبات گرایی(زیستی و روانی)
در بخش دوم وضعیت فرد مجرم در خانواده و جایگاه خانواده فرد در اجتماع مورد بررسی قرار گرفته است.
در بخش سوم وضعیت اجتماعی و اقتصادی مجرم مورد پرسش قرار گرفته است. سوالاتی از قبیل وضعیت شغلی و درآمد سارق، جایگاه اعتقادی، تابعیت و
بخش دیگر پرسش نامه بررسی وضعیت سرقت و سابقه آن در خصوص پرسش شونده است این بخش آخرین قسمت پرسشنامه را به خود اختصاص داده است (از سوال ۴۸ تا ۶۸) و این بدین علت است که پس از فراغت از ساختن تصویری از پیشینه مجرم قبل از ورود وی به این جرم خاص، باید پیوندهای وی با جنبه های مهم این جرم سنجیده شود. لذا پرسش های اصلی و اساسی هم چون علل گرایش، شیوه انجام، عملی شدن تفکر مجرمانه و دیگر مولف هایی که مربوط به وقوع جرم سرقت می باشد در این بخش واقع شده است.
حال با توجه به توضیحات ارائه شده و در نظر گرفتن اهمیت فوق العاده علل ارتکاب جرم و نقشی که می تواند این عوامل در کاهش یا افزایش سرقت داشته باشد مسأله اصلی که ما در این پژوهـش به دنـبال آن هستیم بررسی این موضوع است که چه نوع علت یا عللی به همراه چه انـگیزه ای در ارتکاب جرم سرقت موثر می باشد؟
ب- اهمیت و ضرورت پژوهش
جرم سرقت یا دزدی یکی از جرایم مهم و پر تعدد جوامع و عملی است که تقریباً در کلیه جوامع دیده می شود آمارها نشان می دهد که جرم سرقت از نظر کثرت وقوع بعد از جرایم مربوط به مواد مخدر در صدر جرایم قرار دارد و بالاترین میزان را در بین زندانیان محکوم دارد طبیعی است که این میزان در کشور های مختلف با فرهنگ و اعتقادات گوناگون متفاوت است. بدین ترتیب گستردگی قدمت و کثرت این جرم نگارنده را بر آن داشت تا با وجود مشکلات عدیده در این راه قدم بردارد و اهمیت این موضوع به قدری است که خداوند کریم در قرآن مجید سوره مائده آیه ۳۸ می فرماید:
(( وَ السّارِقُ وَ السّارِقَهُ فَاقْطَعُوا اَیْدِیَهُما جَزاءً بِما کَسَبا نَکالاً مِن اللهِ وَ اللهُ عَزیزْ حَکیمْ ))
دست مرد و زن دزد را به کیفر عملی که انجام داده اند بعنوان یک مجازات قطع کنید و خداوند توانا و حکیم است.
و سرقت تنها جرمی علیه اموال است که در قرآن برای آن حد تعیین شده است. بنابراین اهمیت تحقیق را در یک جمله می توان خلاصه کرد مهم ترین جرم علیه اموال و مالکیت یعنی سرقت.
ج- پیشینه و سابقه پژوهش
هر چند جرم سرقت موضوع جدید و تازه ای نیست ولی تاکنون تحقیقی جامع پیرامون آن ازجنبه ای که به آن نگریسته شده است وجود ندارد الاّ تالیفاتی که اساتید محترم در زمینه جرایم علیه اموال و مالکیت نوشته و در فصلی از آن به جرم سرقت به طور عام اشاره کرده اند و برخی مقالات اندک که هم چون بررسی سرقت از اماکن تجاری (مغازه ها) و مانند آن که بیشتر جنبه های انتظامی موضوع را مورد بررسی قرار داده است و گریزهایی که در کتاب های جرم شناسی و پیشگیری به صورت متفرقه به این جرم زده شده است ندارد در جامعه آماری مورد نظر (شهر مشهد) تاکنون مشابه این گونه تحقیق، تحقیقی در جرم سرقت ارائه نشده است با این اوصاف وادی، وادی بکری است که می تواند مسیرهایی را بگشاید در خصوص تحقیقات بعدی.
د- اهداف پژوهش
۱- هدف کلی پژوهش: بررسی علل و انگیزه ارتکاب جرم سرقت در مشهد و ارائه راهکارهای برای پیشگیری و کنترل آن در جامعه آماری مورد نظر است که می تـواند به دلیل وجود تـشابهات فـراوان با گروه های دیگر در مکان های مختلف در کشور ایران قابل تعمیم باشد.
۲- هدف های جزئی پژوهش: بررسی میزان تحصیلات، جنسیت و خانواده مجرمین سرقت و ارتباط اعتیاد با جرم سرقت می باشد.
ه-محدودیت ها و مشکلات در راه پژوهش
با توجه به اینکه این تحقیق از نوع پیمایش توصیفی محسوب می شود مشکلات خاص این نوع پژوهش پیش روی نگارنده بوده که با توسل به برخی سیاست ها کوشیده شده است تا هدف تحقیق هر چه روشن تر دنبال و از کاستی هایی که ممکن است در جریان پژوهش به ویژه تنظیم پرسشنامه پیش آید، پرهیز شود. در این بخش به تعدادی از این مشکلات اشاره می شود:
۱ – همکاری نکردن برخی از افراد گزینش شده به هر دلیلی، این موضوع در طرح مورد نظر چندین مرتبه دیده شد که تعدادی به این بهانه که این موضوع اقرار محسوب شده و تاثیر در پرونده دارد از پاسخگویی طفره می رفتند. برای خنثی کردن این خطا نگارنده ابتدا به مدت یک الی دو دقیقه کلیت طرح، چرایی و چگونگی آن را برای پرسش شونده بیان و به وی اختیار شرکت یا عدم شرکت در مصاحبه یا تنظیم پرسش نامه را داده ام.
۲- از جایی که پایه های طرح پژوهش بر مطالعه اشخاص (مجرمین سارق) بنا شده است، بنابراین گرفتن مجوز رودررو شدن با این افراد محافظت شده بخشی از مشکلات راه است که با توجه به حضور نگارنده در دادگستری این موضوع تا حدودی آسان و این افراد در دسترس بودند.
۳- در برخی پژوهش ها ممکن است نمونه گزینش شده باز نمود جمعیت مورد گزینش یا جمعیت با مقیاس بزرگتر نباشد که این خلاء با انتخاب پرونده ها در مرحله خاصی از دستگاه عدالت کیفری (دادگاه) به شرحی که قبلاً به تفضیل در خصوص آن توضیح دادیم، برطرف گردیده است.
۴- از جایی که پرسش شوندگان همگی در مقام مجرم و خطاکار بوده و این موضوع جنبه منفی برای آن ها محسوب می شود بنابراین بیان آن نزد دیگران در حکم ریختن آبرو و فاش شدن اسرار و رازهای آنها به شـــمار آمده و این موضوع منجر به ایراد پاسخ های غیر واقع و جدای از آن باعــث صـــدمه اجـتماعی – روحی می گردد. در این خصوص هر یک از متهمین به صورت جدا و دور از حضور دیگران مورد پرسش واقع شده تا مشکلاتی از این دست رخ ننماید.
۵- مشکل دیگر که ممکن است در پژوهش هایی از این دست (تنظیم پرسش نامه) رخ نماید این است که پاسخ ها جامعه پسند باشد (یعنی پاسخ هایی که پاسخگویان می دهند همان هایی است که به باور آنها پژوهشگر می خواهد بشنود) این ایراد با اتخاذ سیاست تبیین هدف و چرایی طرح برای پاسخگو در ابتدا و دادن اختیار به وی در شرکت یا عدم شرکت خنثی و رفع شده است.
و- فرضیه های پژوهش
- مولفه هایی از جمله هوش، کمی استعداد تحصیلی، و موقعیت بد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سارقین که عموماً انسان هایی عاقل و مختار هستند باعث می شود که این افراد برای رسیدن به آمال و آرزوهای طبیعی خود در جهت هم زیستی و اقتصادی با دیگران و یا به دلیل رفع نیازهای خاص به ویژه اعتیاد به مواد مخدر مرتکب سرقت گردیده و از این راه نیازهای خود را برآورده نمایند.
- می توان گفت از نظر آسیب شناسی اجتماعی، بیکاری و فقر نیز می تواند عامل عمده ای در پیدایش کج رویهای اجتماعی بخصوص سرقت باشد.
- بنظر می رسد هم نشینی با دوستان با تاکید بر مکتب آموزش جرم مهم ترین علل گرایش سارقین به ارتکاب سرقت پس از اعتیاد _ اگر بتوان آن را علت مستقم سرقت دانست- در جامعه آماری مورد پژوهش دانست.
- می توان از طریق راه های پیشگیری به ویژه پیشگیری وضعی در حذف فرصت های منفی توفیق داشته وبا استفاده از برنامه های آموزشی و ارتقاء سطح اقتصادی و فرهنگی جامعه به ایجاد فرصت های جایگزین فرصت های جرم زا دست یافت.
- بنظر می رسد انگیزه در ارتکاب جرم سرقت بی تاثیر باشد.
ز- روش پژوهش
تحقیق ارائه شده از نوع کاربردی و از نظر ماهیتی توصیفی – پیمایشی بوده ولی در آن از روش استنباط استفاده و در کنار آن برای تکمیل کردن بحث و غنی کردن آن به منابع کتابخانه ای مراجعه شده است جامعه آماری پژوهش حاضر شهر مقدس مشهد بوده و به عنوان نمونه آماری تعداد ۱۰۰ نفر از متهمین سرقت به صورت تصادفی احتمالی انتخاب می گردند و تعدادی از پرونده های سارقین نیز مورد بررسی و مطالعه قرار خواهد گرفت. جمع آوری اطلاعات میدانی و برای اندازگیری دقیق متغیرها موجود در تحقیق از ۲ ابزار سنجش (فرم اطلاعاتی پرونده و پرسشنامه) استفاده شده است:
۱-فرم بررسی و جمع آوری اطلاعات از پرونده های سرقت
۲-پرسشنامه ساختمند با گونه تنظیم مصاحبه رو در رو پرسشگر با پاسخگو (سارق) شامل ۶۸ سوال
لازم به ذکر است به منظور تعیین روایی محتوایی و بررسی علمی بودن پرسشنامه، پرسشنامه در اختیار تعدادی از اساتید حقوق و روانشناس قرار گرفت و بعد از دریافت نظرات و تایید آنان اصلاحات ضروری در پرسشنامه انجام شد و پرسشنامه نهایی تدوین گردید.
همچنین جهت بررسی صحت برخی پاسخ ها و نزدیک شدن به پاسخ های واقعی در پرسشنامه از جمله سوابق متهمین و اتهام انتسابی، از سیستم ثبت پرونده های قضائی در استان خراســـــان رضوی کمک گرفته خواهد شد.
ح- سازمان پژوهش
