گرایش : جزا و جرم شناسی
عنوان :بررسی تطبیقی فرزند کشی در حقوق ایران و فقه امامیه و اهل سنت
دانشگاه آزاد اسلامی
واحد علوم و تحقیقات مازندران
گروه حقوق
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد رشته حقوق (M.A)
گرایش: جزا و جرم شناسی
عنوان:
بررسی تطبیقی فرزند کشی در حقوق ایران و فقه امامیه و اهل سنت
استاد راهنما:
دکتر ابوالحسن شاکری
استاد مشاور:
دکتر سیدابراهیم قدسی
تابستان ۱۳۹۲
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده ۱
مقدمه ۲
– بیان مساله ۲
– اهمیت وضرورت انجام تحقیق ۲
– مرور ادبیات وسوابق تحقیق ۳
– جنبه جدید ونوآوری تحقیق ۳
_ اهداف تحقیق ۳
– سوالات تحقیق ۳
– فرضیه های تحقیق ۳
-روش تحقیق ۴
فصل اول – کلیات ۵
۱-۱- تعریف وا‍‌ژه ها ۵
۱-۱-۱-مجازات ۵
۱-۱-۲-فرزند ۶
۱-۱-۳- قتل ۶
۱-۱-۴- حقوق ایران ۶
۱-۱-۵- فقه امامیه ۷
۱-۱-۶- فقه عامه ۷
۱-۲- تاریخچه فرزند کشی ومجازات آن ۷
۱-۲-۱- دوران جاهلیت قبل از اسلام ۷
۱-۲-۲- دوران بعد از اسلام ۸
۱-۲-۳- دوران قبل از انقلاب ۹
۱-۲-۴ – دوران بعد از انقلاب ۹
۱-۳- مبانی جرم فرزند کشی ۹
۱-۳-۱- حرمت خون انسان ۱۰
۱-۳-۲-کرامت انسان ۱۴
۱-۳-۳- اعتقادات دینی واسلامی ۱۸
فصل دوم – مجازات فرزند کشی در حقوق ایران ۲۰
۲-۱- بررسی جرم فرزند کشی در حقوق ایران ۲۰
۲-۱-۱- تعریف قتل ومجازات آن در حقوق ایران ۲۳
۲-۱-۲- اقسام فرزند کشی ۲۴
۲-۱-۲-۱- فرزند کشی عمدی ۲۴
۲-۱-۲-۲-فرزند کشی غیر عمدی ۲۵
۲-۱-۳-تفاوت بچه کشی با فرزند کشی ۲۵
۲-۱-۴-عناصر تشکیل دهنده جرم فرزندکشی ۲۵
۲-۱-۴-۱-عنصرقانونی۲۵
۲-۱-۴-۲-عنصرمادی ۲۶
۲-۱-۴-۳-عنصرروانی.۲۶
۲-۱-۵-عنصر مادی جرم فرزند کشی۲۶
۲-۱-۵-۱- وجود فرزند زنده ۲۶
۲-۱-۵- ۲-فعل پدر ۲۷
۲-۱-۶-عنصر روانی جرم فرزند کشی ۲۹
۲-۱-۶-۱-آگاهی جانی بر کشنده بودن فعل(علم قاتل ) ۲۹
۲-۱-۶-۲ – قصد فعل ۳۳
۲-۱-۶- ۳ – قصد شخص معین ۳۴
۲-۱-۶-۴ – قصد نتیجه ۳۵
۲-۱-۷- عنصر قانونی جرم فرزند کشی در حقوق ایران ۳۶
۲-۲- بررسی مجازات فرزندکشی در حقوق ایران ۳۷
۲-۲-۱-دیه ۳۷
۲-۲-۲-تعزیر ۳۸
۲-۲-۳- مستندات قانونگذار در وضع ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی ۳۸
فصل سوم- بررسی فرزند کشی در فقه عامه ۴۱
۳-۱- فقه شافعی ۴۱
۳-۲- فقه حنبلی ۴۲
۳-۳- فقه حنفی ۴۳
۳-۴- فقه مالکی ۴۳
۳-۵- نتیجه گیری در جرم فرزندکشی از منظر فقه عامه ۴۴
فصل چهارم –مجازات فرزند کشی در فقه امامیه ۴۶
۴-۱-روایات ۴۶
۴-۱-۱- صحیحه حمران ۴۶
۴-۱-۲- صحیحه حلبی ۴۷
۴-۱-۳- صحیحه دوم حلبی ۴۷
۴-۱-۴- روایت فضیل بن یسار ۴۸
۴-۱-۵- روایت علاء بن الفضیل ۴۸
۴-۱-۶- روایت ابوبصیر ۴۹
۴-۱-۷- روایت اسحاق بن عمار ۴۹
۴-۱-۸- روایت جابر ۴۹
۴-۱-۹- صحیفه ظریف ۵۰
۴-۱-۱۰- روایت أنس بن محمد ۵۰
۴-۲- بررسی روایات ۵۰
۴-۲-۱- دسته بندی روایات ۵۱
۴-۲-۲-بررسی الفاظ قاعده ۵۱
۴-۲-۳- مجازات تعزیر در قتل فرزند ۵۱
۴-۲-۴- مواردی که والد در صورت قتل فرزندش کشته می شود. ۵۱
۴-۲-۴-۱-در صورتی که والد، معتاد به قتل فرزندش باشد ۵۱
۴-۲-۴-۲-در صورتی که والد، محارب بوده ودر حین محاربه فرزندش را بکشد ۵۲
۴-۲-۴-۳-در صورتی که والد با فرزندش زنا کند ۵۲
۴-۲-۴-۴-در صورتی که والد فرزند رضاعی خود را به قتل رساند. ۵۲
۴-۲-۵- استدلال امامیه برعدم قتل پدر به دلیل کشتن فرزند ۵۳
۴-۲-۵ -۱-روایات و نصوص ۵۳
۴-۲- ۵-۲-اجماع ۵۳
۴-۲-۵-۳- شهرت ۵۳
فصل پنجم –نقدی بر معافیت پدر از قصاص در قتل فرزند ۵۶
۵-۱-موافقین معافیت پدراز قصاص در قتل فرزند ۵۶
۵-۱-۱-دیدگاه موافقین شرط ابوت در عدم قصاص پدر ۵۶
۵-۱-۱-۱- المقنع فی الفقه ۵۸
۵-۱-۱-۲- المقنعه فی الاصول و الفروع ۵۸
۵-۱-۱-۳- الکافی فی الفقه ۵۹
۵-۱-۱-۴- النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی ۵۹
۵-۱-۱-۵- فقه القرآن ۵۹
۵-۱-۱-۶- اللمعه الدمشقیه ۵۹
۵-۱-۱- ۷-الخلاف والمبسوط ۵۹
۵-۱-۱-۸- جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام ۶۰
۵-۱-۱- ۹-جامع المدارک فی شرح المختصر النافع ۶۰
۵-۱-۱- ۱۰-تحریر الوسیله ۶۰
۵-۱-۱-۱۱- استفتا از مراجع درباره فرزندکشی ۶۱
۵-۱-۲- توجیه وضع قا نون معا فیت پدراز قصاص ۶۲
۵-۱-۳- نقد استدلالات موافقین شرط انتفای ابوت ۶۳
۵-۱-۴- شروط لازم برای قصاص قاتل ۶۴
۵-۱-۴-۱- شروط ثبوت قصاص ۶۴
۵-۱-۴-۲- شروط اجرای قصاص ۶۵
۵-۱-۴-۳- مفهوم شرط معافیت پدر از قصاص وتاثیر آن درحقوق ایران ۶۶
۵-۱-۴-۴- نظریه ای جدا از روایات ونقدی بر ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی ۶۸
۵-۲- مخالفین عدم قصاص پدر در قتل فرزند ۷۰
۵-۲-۱- دیدگاه مخالفین شرط انتفاء ابوت در قصاص (دیدگاه برخی از فقهای عامه ) ۷۰
۵-۲-۲-نظر آیت الله صانعی به عنوان مخالف عدم قصاص پدر ۷۰
۵-۲-۳- بررسی فلسفه معافیت قصاص پدر از قتل فرزند در فقه امامیه وعامه وکاربرد آن درحقوق ایران ۷۲
۵-۲- ۴-بررسی ارتکاب فرزند کشی با فعل غیر مادی در فقه امامیه با فقه عامه ۷۴
۵-۲-۵- راه فرار قانونی برای قاتل از قصاص باتوجه به قانون انتفاء ابوت ۷۵
۵-۲-۶-پیشنهاد اصلاح ماده ۲۲۰قانون مجازات اسلامی ۷۶
نتیجه گیری ۷۸
منابع ۸۱
چکیده انگلیسی .۸۲
چکیده
پایان نامه مذکور به بررسی فقهی و حقوقی پدیده فرزند کشی در فقه امامیه و بررسی تطبیقی آن با فقه عامه و حقوق ایران میپردازد، در فقه امامیه و عامه و نیز قانون مجازات ایران پدر و جد پدری در قتل فرزند قصاص نمیشوند بلکه به تعزیر و پرداخت دیه محکوم می شوند. در قرآن آیه ای دال بر این حکم وجود ندارد بلکه روایات صحیحهای وجود دارد که عدم قصاص پدر در قتل فرزند را تایید میکند. حکم قتل عمد قصاص است ولی یکی از استثنائاتی که وجود دارد قتل فرزند توسط پدر است، در قانون مجازات ایران ماده ۲۲۰ به صراحت پدر و جد پدری را معاف از قصاص دانسته است، ولی این حکم معافیت از قصاص شامل مادرنمیشودکه محل اشکال و اختلاف است وهمچنین اینکه معافیت از قصاص پدربخاطر رابطه ابوت وی بر فرزند است نه ولایت ایشان .
رهبر حکومت اسلامی میتواند با توجه به مصلحت نظام وقوانین ثانویه حبس ابد برای قاتل در خواست نماید ولی حکم قصاص نمیتواند بدهد که این نیز باتوجه به حقوق بشر امروزی جای سوال دارد. فقه امامیه و عامه براساس کتاب و روایات و کلمات فقها استناد شده است، اکثر فقها الحاق جد پدری به حکم معافیت را پذیرفتهاند به اینصورت که هر کس عالماً و عامداً مرتکب قتل دیگری شود قصاص میشود مگر والد که در صورت قتل ولد خویش قصاص نمیشود که در اینجا منظور از والد پدر و پدر پدر و هرچه بالاتر رود که جد محسوب میشود.
واژگان کلیدی: مجازات –فرزند- قتل – حقوق ایران- فقه امامیه –فقه عامه.
مقدمه
هر جرمی به تناسب خود دارای مجازاتی است مجازات قتل همواره به عنوان یک عامل تسلی دهنده بازماندگان مقتول مدنظربوده است.
مجازات قتل، قصاص ودرمرحله خفیفتر آن، تبدیل قصاص به دیه میباشد که اولیاءدم اجرای آن را نسبت به قاتل خواستار میباشند.
در بحت قصاص نفس اولیاء دم معمولا نقش تعیین کننده ای در مورد مجازات قاتل دارند وباعفو ولی دم، قاتل زندگی خویش را ادامه داده وباعدم بخشش او زندگیش خاتمه پیدا میکند.
معمولا علقه و رابطهای که میان پدر ومادر وفرزندان وجود دارد مانع هتک حریم جانی فرزندان از جانب والدین ایشان میشود لکن مواردی است که به ندرت اتفاق میافتد که مرتکب قتل، از اولیاءدم (پدرومادر) است، یعنی حیات فرزند را کسانی از او سلب میکنند که خود عامل بوجود آوردن آن بوده اند وبه عنوان سرپرست وولی قانونی او محسوب میشوند بنابراین بر طبق فقه امامیه وفقه عامه ونیز حقوق ایران که برگرفته از فقه امامیه میباشد حکم قصاص در مورد ایشان مانند سایرین نبوده ومورد دقت ومداقه است.
قانون مجازات اسلامی در ماده ۲۲۰ مقرر میدارد: «پدر یا جد پدری که فرزند خودرا بکشد قصاص
نمیشود وبه پرداخت دیه به ورثه مقتول وتعزیر محکوم خواهد شد »
طبق این قانون پدر از حکم قصاص نفص مبرا شده وبه پرداخت دیه وتعزیر محکوم میشود که مجازات تعزیر از ۳ تا ۱۰سال حبس میباشد.
