در واقع باور به اینکه اجتناب و یا پرداخت شایسته و مناسب با تعارضات نکته تفاوت در پژوهش های مربوط به مطالعات گذشته و امروزی است در یافته های گذشته بر این نکته تأکید می شود که به حداقل رساندن تعارضات باعث بهبود روابط بین فردی می شود در حالی که در مطالعات امروزی بیشتر بر به کارگیری راهبردهای مناسب هنگام بروز تعارض تأکید می شود و سرکوب هیجان و عواطف منفی را گزینه ای مناسب برای کاهش تعارضات نمی داند .

انواع سبک مقابله با تعارض زناشویی

سبک موثق:

زوجین با سبک های مقابله موثق توجه بیشتری نسبت به احساسات وهیجانات همسر خود دارند آن ها به دقت به حرف همسرشان گوش می‌کنند و امادگی خوبی بر حل تعارض پیش امده از خود نشان می‌دهند

سبک اجتنابی:

زوجین مبتنی بر سبک اجتنابی ، اصولا با اختلاف ها و تفاوت های خود بطرز بهتر و غیر مستقیم تری برخورد می‌کنند وانها شیوه های برای به حداقل رساندن تعارض های خود به کار می گیرند و عواطف و هیجان منفی و شکننده خود را بطرز مناسبی سرکوب می‌کنند

سبک متخاصم:

زوجین متخاصم، فراوانی و شدت تعارض بیشتری دارند آن ها در هنگام تعارض، به شخصیت یکدیگر توهین می‌کنند ، به طور اجتناب ناپذیری درگیر تعارضات می‌شوند و راهبردهای توهین امیز و اهانت امیز بیشتری در تعاملات آن ها دیده می شود (هالمن و جرویس، ۲۰۰۳).

پیشینه پژوهشی :

تحقیقات داخلی :

ذوالفقاری ،فاتحی زاده و عابدی (۱۳۸۷) به بررسی تعیین رابطه بین طرح واره های ناسازگار اولیه و ابعاد صمیمیت زناشویی شهر اصفهان پرداختند . پژوهش بر روی ۷۰ نفر (۳۵ زوج ) کارکنان شرکت فولاد مبارکه اصفهان و همسرانشان انجام شد . نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که بین طرح واره های ناسازگار اولیه با ابعاد صمیمیت زناشویی همبستگی منفی و معنادار وجود دارد ، یعنی هرچه طرح واره های ناسازگارتر می‌شوند صمیمیت زناشویی کاهش می‌یابد .

اولیاء ( ۱۳۸۵ )، پژوهشی با هدف تعیین اثربخشی آموزش غنی سازی زندگی زناشویی بر افزایش صمیمیت زوجها انجام داد. بخشی از برنامه غنی سازی، آموزش حل تعارض و حل مسئله بود . نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان داد که برنامه غنی سازی زندگی زناشویی، صمیمیت عاطفی، عقلانی، روانشناختی و اجتماعی- تفریحی را افزایش داد.

اعتمادی ( ۱۳۸۵ )، در مطالعه های، مدل تلفیقی جهت مفهوم سازی صمیمیت و روش های افزایش آن ارائه داد. در این مدل، مهارت حل مشکل (شامل: شناسایی مشکلات و سبک حل آن ها، آموز ش و تمرین روش های سازنده حل مشکلات) جزء مهارت های ارتباطی لازم برای افزایش صمیمیت زوجها و حل مشکلات ناشی از صمیمیت ذکر شد.

خدابخش احمدی ( ۱۳۸۲ )، تأثیر روش مداخلهای حل مشکل را بر کاهش سازگاری زناشویی بررسی کرد. نتایج نشان داد که آموزش حل مشکل باعث کاهش ناسازگاری در ابعاد صمیمیت ، مراودات کلامی و غیر کلامی، حل تعارضات، روابط جنسی شد. همچنین یافته ها نشان دا د که روش حل مشکل بیش از سایر ابعاد سازگاری بر بهبود و ارتقا روابط صمیمانه زوج تأثیر داشت.

تحقیقات خارجی :

کریگلویز ( ۲۰۰۶ ) رابطه بین راهبردهای حل مسئله و رضایت زناشویی را بررسی کرد . نتایج نشان داد که زوجین رضایتمند اکثراً از راهبردهای حل مسئله سازنده استفاده می‌کنند و به ندرت راهبردهای حل مشکل مخرب به کار می گیرند.

هایکمن، پروتینسکی و سین ( ۱۹۹۷ ) ، در پژوهشی اثربخشی برنامه غنیسازی ازدواج بر صمیمیت زناشویی را بررسی کردند. برنامه آموزشی، مهارت‌های ارتباطی، حل مسئله و تصمیم‌ گیری را در بر داشت. مبتنی بر نتایج، زوجهای گروه تحت آموزش در مقایسه با زوجهای گروه کنترل، افزایش در صمیمیت زناشویی نشان دادند.

ستنبرگ و پائولسو (۲۰۱۱) در پژوهشی با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت های روابط صمیمانه در حل مشکلات بین فردی و کارکردهای اجتماعی زوجین نشان دادند که در گروه آزمایشی که تحت کنترل این آموزش قرار گرفته بود ، حل مشکلات بین فردی به شکل معناداری نسبت به گروه کنترل پیشرفت نشان داد .

بررسی لیتزینگر و گوردون (۲۰۱۲) روی مطالعاتی که در رابطه با روابط همسران ،رضایت زناشویی ،رضایت جنسی را پیش‌بینی می‌کند ، و نیز بین برقراری ارتباط و رضایت جنسی به طور معناداری اثر متقابل دارد .

طبق نتایج ترکویل ،وانلا نکلوید ، گروت ، ملس ، نفروزندبرگن (۲۰۱۲ ) مشخص شد ارائه رفتار درمانی شناختی به زنانی که دارای اختلالات جنسی در افزایش میل به آمیزش جنسی کاهش تراز آمیزش جنسی ، افزایش موفقیت آمیز در رفتارها و تغییر در رفتارهای اجتنابی سودمند بوده است .

فصل سوم

روش پژوهش

روش پژوهش :

پزوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری داده ها شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون ـ پس آزمون همراه با گروه کنترل می‌باشد .

متغیرهای پژوهش :

متغیر مستقل : آموزش حل تعارض

متغیر وابسته : رضایت زناشویی ، صمیمیت روانشناختی

متغیر کنترل : وضعیت تاهل

جامعه:

جامعه آماری پژوهش شامل کلیه مزدوجین شهرستان جوانرود در سال ۱۳۹۴ که با همسران خود زندگی می‌کنند ، است .

نمونه:

نمونه مورد مطالعه در این مطالعه، ۳۰ زوج از شهرستان جوانرود بودند که به روش تصادفی انتخاب شدند . ‌به این ترتیب برای انتخاب نمونه ابتدا اطلاعیه برای ثبت نام و سپس از متقاضیان در که شرایط لازم را داشتند در مرکز مشاوره ای که جلسات مشاوره در ان برگزار شد ثبت نام به عمل آمد ؛ سپس متقاضیان ( ۳۵ زوج) بر اساس ویژگی‌های زیر بررسی و از بین آن ها زوجهای واجد شرایط ( ۳۰ زوج) انتخاب شدند .

۱) زوجهایی که در چرخه زندگی، در مرحله “خانواده بدون فرزند” بودند.

۲) زوجهایی که حداقل ۶ ماه از ازدواجشان گذشته بود.

۳) زوجهایی که تعارض زناشویی شدید نداشتند.

۴) زوجهایی که در زمان اجرای این پژوهش، مشترکاً با هم زندگی می‌کردند.

۵) زوجهایی که هر دو می توانستند در کل شش جلسه آموزشی مشترکاً شرکت نمایند.

گروه آزمایشی که شامل ۱۵ زوج بودند در ۹ جلسه ۵/۱ ساعته شرکت کردند و فنون و روش های حل تعارض به صورت گام به گام از تریق تکالیف هفتگی و تمرینات منظم توسط مربی مربوط ارائه شد .

ابزار پژوهش:

پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ

پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ بود که به عنوان معتبرترین پرسشنامه رضایت زناشویی در ایران هنجار و مورد استفاده قرار می‌گیرد. پرسشنامه‌ی رضایت زناشویی^[۱۹] دارای ۴۷ سئوال است که به صورت پنج گزینه‌ای (کاملاً موافقم، موافقم، نه موافق و نه مخالفم، مخالفم وکاملاً مخالفم پاسخ داده می‌شود.

روایی و اعتبار پرسشنامه:

• • 1. تعریف فرهنگ‌سازمانی

فرهنگ تأثیری ماندگار بر زندگی سازمانی دارد، اما کارکنان سازمان معمولاً این مهم را ‌در نمی‌یابند. (حسن‌زاده و نصرتی،۱۳۹۰). فرهنگ‌سازمانی بر تمام جنبه‌های سازمان تأثیر می‌گذارد. مطالعات نشان می‌دهد که شرکت‌های موفق دارای فرهنگ‌سازمانی قوی و مؤثر بوده‌اند. به‌طورکلی در سازمان پدیده‌ای به‌‌دور از نقش و اثر سازمانی وجود ندارد و به‌ویژه فرهنگ مدیران بر تدوین اهداف، تعیین استراتژی‌ها و طراحی سازمانی بسیار مؤثر است. تعاریف متعددی درباره فرهنگ‌سازمانی از دانشمندان مدیریت ارائه شده است:

فرهنگ‌سازمانی عبارت است از الگوی منحصربه‌فرد از مفروضات، ارزش‌ها و هنجارهای مشترک که فعالیت‌های جامعه‌پذیری، زبان، سمبل‌ها و عملیات سازمان‌ها را شکل می‌دهد (مقیمی، ۱۳۸۰).

فرهنگ‌سازمانی به مجموعه‌ای از فرضیات ضمنی گفته می‌شود که به طور مشترک از سوی گروه پذیرفته‌شده و نحوه ادراکات، تفکرات و واکنش‌ها نسبت به شرایط و موقعیت‌های متعدد محیطی را مشخص می‌سازد. این تعریف بیانگر سه ویژگی مهم فرهنگ‌سازمانی است: اولاً، فرهنگ‌سازمانی از طریق فرایند جامعه‌پذیری به کارمندان جدید منتقل می‌شود. ثانیاًً بر رفتار افراد در هنگام کار تأثیر می‌گذارد و نهایتاًً، فرهنگ‌سازمانی در سطوح مختلفی به کار گرفته می‌شود (فرهنگی و صفر زاده، ۱۳۸۴). به عقیده هوی و میسکل^[۹] (۲۰۰۱)، فرهنگ‌سازمانی به عنوان سمبل‌ها و تشریفات و افسانه هایی است که ارزش‌ها و اعتقادات سازمان و کارکنان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. فرهنگ‌سازمانی، اعتقادات ثابت، ارزش‌ها و نگرش‌هایی است که عموماً در بین اعضای سازمان حفظ می‌شود (ایران زاده، ۱۳۷۷).

فرهنگ‌سازمانی عبارت است از فلسفه‌ای که خط‌مشی سازمان و رفتارهای سازمان را به سوی کارکنان و مشتریان هدایت می‌کند یا مفروضات و باورهای بنیادی ویژه‌ای که بین اعضای سازمان مشترک بوده که به کمک آن‌ ها کارها و فعالیت‌های روزمره سازمان انجام می‌پذیرد (حیدری و همکاران، ۱۳۹۰).

دنیسون^[۱۰]، معتقد است که فرهنگ‌سازمانی همان ارزش‌های اساسی، باورها و اصول اخلاقی می‌باشد که نقش پایه‌ای را برای یک سیستم مدیریت سازمانی بازی می‌کند. کریستنسن و گوردون^[۱۱]، عقیده دارند که فرهنگ‌سازمانی چیزی است که به صورت منحصربه‌فرد در هر سازمانی نگهداری می‌شود، فرهنگ‌سازمانی از سازگاری سازمانی شروع‌شده و به رفع نیازهای محیطی منتهی می‌شود. ازنقطه‌نظر سورن سن^[۱۲]، فرهنگ‌سازمانی سیستمی از ارزش‌ها و معیارهای اخلاقی است که بیانگر نگرش‌ها و رفتارهای خاص کارکنان هر سازمان می‌باشد. بنابر عقیده ایشان، یک سازمان زمانی دارای یک فرهنگ قوی خواهد بود که این ارزش‌ها و معیارهای اخلاقی در کل سازمان به صورت فراگیر درآمده باشد. دیویدسون، فرهنگ‌سازمانی را الگویی از پنداشته‌ای اساسی یک سازمان معرفی می‌کند که در طول زمان، به وسیله یک گروه برای مواجهه با مشکلات، سازگاری با محیط خارجی و ایجاد هماهنگی و یکپارچگی سازمانی ایجادشده، توسعه‌یافته و از قابلیت اطمینان خیلی بالایی برخوردار باشد، به گونه‌ای که این الگوی رفتاری برای اعضای جدید، روش‌های صحیح درک کردن، فکر کردن و احساس نمودن را آموزش دهد (حسن‌زاده و نصرتی،۱۳۹۰). اوچی^[۱۳](۱۹۸۵)، در تئوری z خود یک سلسله از نمادها، تشریفات و اسطوره هایی که ‌منتقل کننده ارزش‌ها و باورهای اساسی آن سازمان به کارکنانش می‌باشد را، تعریف فرهنگ‌سازمانی برمی‌شمرد (فیض‌پور و همکاران، ۱۳۸۹). دنیسون، فرهنگ‌سازمانی را نیروی قدرتمندی می‌داند که نحوه عمل کردن و چگونگی عملیات را تعیین می‌کند (خردمند و ناظم‌زاده، ۱۳۸۹). در واقع فرهنگ‌سازمانی برچسبی اجتماعی است که از راه ارزش‌های مشترک، تدبیرهای نمادین و آرمان‌های اجتماعی، اعضای سازمان‌ها را به هم می‌پیوندد (فقهی فرهمند، ۱۳۸۸).


ادگار شاین^[۱۴] که یکی از برجسته‌ترین پژوهشگران در حوزه فرهنگ‌سازمانی است، فرهنگ را خاصیتی از گروه می‌داند و اشاره می‌کند که بزرگ‌ترین خطر برای درک فرهنگ این است که آن را بیش از اندازه در ذهن خود ساده کنیم و از عباراتی نظیر “راه و روش بنگاه” و “ارزش‌های بنیادی بنگاه” برای تفسیر آن استفاده کنیم. وی برای تعریف فرهنگ، آن را در چند پرده تودرتو تفسیر می‌کند (شکل ‏۲‑۱) و بخش عمده فرهنگ را در این پرده‌های پوشیده، الگوی ذهنی مشترکی می‌داند که در میان اعضای سازمان، رایج و به عنوان محکمات پذیرفته‌شده است.

ساختار و فرایندهای آشکار سازمان

جلوه‌های ظاهری



ارزش‌های مورد حمایت

پندارها، تفکرات، برداشت‌ها و احساسات ناخودآگاه و مسلم فرض شده

هدف‌ها، استراتژی‌ها، فلسفه‌ها



باورهای مشترک نهفته

شکل ‏۲‑۱- پرده‌های فرهنگی (شاین، ۱۳۸۱)

1. پرده اول؛ جلوه‌های ظاهری

منظور از جلوه‌های ظاهری، چیزهایی است که موقع گردش در سازمان دیده و حس می‌شود. در هر سازمان، مشاهده این پرده آسان‌تر از دو پرده دیگر است؛ نظیر نوع لباس کارکنان، نوع جلسات کاری ) ‌در اتاق دربسته و یا در فضای باز( و میزان رسمیت ارتباطات.

1. پرده دوم؛ ارزش‌های مورد حمایت

در پس جلوه‌های ظاهری، پرده پوشیده‌تری از ادراک و اندیشه نهفته است که کاوش آن از طریق پرسش درباره چیزهایی که سازمان برای آن‌ ها ارزش قائل است میسر است. این ارزش‌ها معمولاً به صورت کتابچه‌ای در سازمان در قالب اصول، اخلاقیات و دیدگاه‌های سازمان منتشر می‌شود؛ نظیر اعتقاد به کار تیمی.

1. پرده سوم؛ باورهای مشترک نهفته

برای فهم این پرده باید از منظر تاریخی به سازمان نگریست و به شناخت باورها، ارزش‌ها و پندارهای پایه‌گذاران و رهبران اصلی که سازمان را به قله پیروزی رسانده است، پرداخت. سازمان‌ها را افراد یا گروه‌های کوچکی راه می‌اندازند که از ابتدا این باورها را به کسانی که استخدام می‌کنند، می‌قبولانند. مقایسه ارزش‌ها با جلوه‌های ظاهری، این پرده از فرهنگ را آشکار می‌کند. مثلاً ممکن است در یک سازمان، ارتباط شفاف کارکنان با مدیران به عنوان یک ارزش مطرح شود، اما در عمل کارکنان برای انتقاد و یا بهبود تلاشی نمی‌کنند. بررسی این مسئله می‌تواند منجر به شناسایی این نکته شود که سازمان درگذشته طی چندین دوره، تعدیل نیرو و کوچک‌سازی داشته است و پیامد آن، ترس حاکم بر کارکنان بوده است؛ لذا کسی میلی به رویارویی یا گلایه ندارد و همه می‌کوشند از درگیری بپرهیزند و خاموش بمانند.

اکثر رفتارشناسان، فرهنگ‌سازمانی را مجموعه اعتقادات، ارزش‌های نسبتاً ثابت و الگوهای رفتاری می‌دانند که عموماً افراد هر سازمان پایبند آن هستند و بر جنبه‌های سازمان، اعم از رفتار فردی و سازمانی، نگرش کارکنان، تدوین اهداف، اجرای استراتژی‌ها، انگیزه و تعهد، خلاقیت و نوآوری، نظم و انضباط و بهره‌وری، تأثیر می‌گذارد و سازمان‌ها و افراد، آن‌ ها را از یکدیگر متمایز می‌سازند؛ پس هرچه فرهنگ، قوی‌تر و استحکام بیشتری داشته باشد، بهره‌وری و عملکرد نیروی انسانی نیز افزایش بیشتر خواهد یافت.

استدلال نظریه ی تفکیک بر این گزاره استوار است که تحلیل دقیق قانون، جدایی قانون و اخلاق را به دنبال دارد.^[۱۷۳] نظریه ی تفکیک، ویژگی متمایز پوزیتویسم حقوقی است. این ادعا که میان قانون و اخلاق یک قلمرو گسترده ای از هم پوشانی وجود دارد و هرچه نادرست باشد، ضرورتاً غیر قانونی است و اگر امری قانونی باشد، باید از حیث اخلاقی واجب یا دست کم، پذیرفتنی باشد، از این منظر یک ارزیابی سطحی است و به گونه های مختلفی معیارهای قانونی اساساً از معیارهای اخلاقی جدا می‌شوند.

اگر بخواهیم گواه روشن و کوتاه برای بیان تفاوت دیدگاه «تفکیک» یا «همبستگی» حقوق و اخلاق بگوییم کافی است ‌به این جمله بسنده کنیم که؛ حقوق طبیعی ، ماهیت قانون را با یک تفسیری توصیفی محض از آن مشخص می‌کند که قانون ذاتاً اخلاقی است، در حالی که پوزیتویسم حقوقی، قانون را بیان عملی تصمیم سیاسی می‌داند که کاملاً با محتوای آن بی ارتباط است.

اما گذشته از این رویارویی هایی که میان این مکاتب هست و صرفنظر از این که پی بردیم دورکیم حقوق و اخلاق را در ارتباط با هم می‌داند. باید گفت ؛ قانون، اجرا کننده ی اخلاق حداقلی است، بیشتر درباره ی محدودیت هاست تا اوامر مثبت و هدف اصلی آن برقراری حدود است. با توجه به اصل بقا به عنوان هدف اساسى بشر و حقایقى مسلّم مانند آسیب پذیرى افراد از یکدیگر، تساوى تقریبى قدرت انسان ها و محدودیت منابع طبیعى، ناگزیر هنجارهایى ناظر برمنع اضرار میان فردى و نحوه توزیع و تملک منابع طبیعى در هر نظام دستورى براى تنظیم رفتار انسان ها وجود دارد. حقوق و اخلاق انسانى باید به طریق اولى شامل چنین هنجارهایى، که به اعتقاد هارت «محتوای حد اقلی حقوق طبیعى» است، باشد.^[۱۷۴] قانون به مراتب نمی تواند نسبت به اخلاق بی تفاوت بوده و خلاف هنجارها و ارزش های اخلاقی حرکت کند. چه بسا که اخلاق رایج در جامعه خود بخشی از افکار عمومی را تشکیل می‌دهد و می‌دانیم که حقوق نسبت به آن نمی تواند بی تفاوت باشد.

بعقیده ی نگارنده نمی توان رابطه ی ضروری و دستوری بین حقوق و اخلاق برقرار نمود. اما این بدان معنا نیست که وجود همانندی ها و هم پوشانی هایی که بعضا به دلیل وحدت منشأ یا حکمت مشترک میان قواعد حقوقی و دستورات اخلاقی ایجاد می شود را انکار کنیم. گذشته از این به عقیده ی نگارنده ، نیاز به قانون بیشتر از نیاز به اخلاق است . مثلاً در تشریفات اداری یا تخلفات اقتصادی، قانون شکنی بدون تخلف اخلاقی است. قانون از درک مردم درباره ی مسئولیت اخلاقی در این زمینه پیشی گرفته است.

نتیجه گیری:

حقوق و اخلاق از جمله پدیده‌های اجتماعی است که در آثار دورکیم مورد بررسی قرار گرفته و ذکر عنوان واقعیت اجتماعی برای آن ها از آن جهت است که، معیار و شاخص تحلیل دورکیم برای مطالعات او، واقعیت اجتماعی می‌باشد. از این رو دورکیم اخلاق را به ‌عنوان واقعیتی اجتماعی، مجموعه قواعد رفتاری مجازی می‌داند که رفتار انسان ها را تنظیم کرده و خوب و بد را بدانها می نمایاند. این قواعد رفتاری مجاز، ریشه در جامعه داشته و از درک و شعور اجتماعی نشأت می گیرند. دورکیم منشأ اخلاق را وجدان اجتماعی می‌داند. ‌بنابرین‏، مفهوم اخلاق دورکیم مفهومی غیر دینی است .گزاره های دینی الزاماًً تقارن و مناسبتی با قواعد اخلاقی ندارند. هیچ الزامی در تبعیت قواعد اخلاقی از دین نیست. ‌به این معنی که نمی توان گفت هر عملی که مبنای دینی نداشته باشد غیر اخلاقی است. یا تنها امور دینی، اخلاقی هستند. برای اخلاقی بودن، انواع دلایل وتوجیهات فلسفی ‌و عقلی وعرفی وانسانی و اجتماعی مستقلی می‌تواند وجود داشته باشد و شاید یکی از آن ها هم دینی باشد. اخلاق چیزی است که جامعه آن را درک و فهم می‌کند. آگاهی، شعور و ادراک جمعی رایج در جامعه است که اخلاق را شناسایی می‌کند و امر اخلاقی را از غیر اخلاقی باز می شناسد.

به همین دلیل است که دورکیم سعی در ایستادگی مقابل تعالیم دینی و باورهای دینی تلقین شده به اخلاق می‌کند و ‌در تلاش است تا اخلاقی پوزیتیو طراحی کند،کاملاً برخاسته از جامعه و مبتنی بر شعور و وجدان جمعی و نه دین و باورهای از پیش تعریف شده ی دینی. اینجا است که اخلاق او را دارای جلوه ی لاییک می شمرند. اما با بررسی دقیق تر این مطلب ‌به این نتیجه می‌رسیم که آنچه بدرستی بیان کننده ی نگاه دورکیم می‌باشد و مفهومی که رساننده ی اخلاق مورد نظر اوست اخلاق سکولار است. چرا که دورکیم، دین را نه تنها از عرصه ی سیاست و عینیت نهاد های حاکمیت بلکه از تمامی عرصه های زندگی اجتماعی رها می‌سازد. حتی فراتر از این مطلب، دورکیم اساساً با حضور دین در امر تعلیم و تربیت مخالف است. گذشته از این کاربرد واژه ی لاییک برای اخلاق دورکیم به لحاظ لغت شناسی صحیح نبوده و به جهت کثرت استعمال معمول گشته و حال آنکه باید از اخلاق او به اخلاق سکولار نام برد.

اخلاق سکولار دورکیم، گرایشی است مربوط به چگونگی صفات، رفتارها و هنجارهای حاکم بر آن ها، مبتنی بر دیدگاه غیردینی یا ضد مرجعیت دینی که خواستار دخالت انحصاری و مطلق عقل خود بنیاد و علم در تنظیم امور زندگانی بوده، و سعادت دنیوی و رفاه اجتماعی بشر، تنها غایت مطلوب آن است.اخلاق سکولار دورکیم، اگرچه جامعه را به سویی جدای از دین رهنمون می‌سازد و با پرورش و تلقین تعالیم دینی مخالفت می‌کند اما نمی تواند اخلاق را به حال خود رها کرده و تنها آن را به جامعه واگذار کند، جامعه ای که روحیه ی متغیر و وجدانی نسبی بر آن حکومت می‌کند. دورکیم با وجود آنکه به دین می تازد، مبنای دینی برای اخلاق بر می شمرد، اما نه، دینی سنتی و مذهبی، بلکه دینی اجتماعی که دارای مشخصه هایی عقلی و متفاوت از مبانی ماورایی می‌باشد.

شولته^[۱۷۸] در تقسیم ­بندی دیگری، تنها سه مرحله را برای بروز پدیده­ جهانی سازی مطرح می ‏کند که شامل: ۱) ظهور تصور جهانی: (تا قرن هجده) تفکر جهانی شدن^[۱۷۹] در بین زرتشتیان و بودائیسم قبل میلاد و در بین مسلمانان بعد میلاد، طرح حقوق‏ بین ­الملل در قرن شانزدهم، بحثِ اتحاد اجتماعی جهانی در قرن هجدهم و حتی‏ تجارت بین قاره­ای قهوه، موجب بروز تصوراتی در خصوص جهانی شدن فعالیت‏ها شد. ۲) جهانی شدن مقدماتی: (۱۹۵۰-۱۸۵۰) گسترش ارتباطات، بازارهای جهانی، ظهور نظام‏های مالی‏ بین ­المللی و فعالیت‏های جهانی، اولین نشانه های‏ تسریع جهانی شدن هستند. ۳) جهانی شدن در مقیاس وسیع: (از دهه‏ ۱۹۶۰ به بعد) در این مرحله به واسطه پیشرفت‏ تکنولوژی، جهانی شدن شتاب بیشتری گرفته و کماکان ادامه دارد. (بهروزی­فر، ۱۳۸۱، ۲۷)

کستزورس^[۱۸۰]، چهار دوره­ مختلف جهانی سازی را در ‌نیم‌کره غربی مشخص می­ کند: ۱) آغاز غلبه بر اقیانوس، ارتباطات و تجارت از ۱۴۹۲ تا ۱۵۶۵ ۲) مهاجرت اجباری مردم آفریقایی و متعاقباً استقرار برده­داری در دنیای جدید غرب از ۱۶۵۰ تا ۱۷۹۰ ۳) افزایش تقدم در صدور کالاها بین ۱۸۸۰ و ۱۹۳۰ ۴) و دوره­ جدید جهانی سازی به معنای امروزی که از نیمه­ی دهه­ ۱۹۸۰ آغاز شد و هنوز ادامه دارد. (Suarez-Orozco and Qin-Hilliard, 2004, 15)

رایتزر مهم­ترین تغییراتی که امروزه به­عنوان منشأ جهانی سازی مطرح است را: ۱) ظهور ایالت متحده به­عنوان یک قدرت جهانی بعد از جنگ جهانی دوم ۲) ظهور شرکت­های چندملیتی (MNCs) 3) از میان رفتن اتحاد جماهیر شوروی و پایان جنگ سرد می­داند. (Ritzer, 2009, 41-43)

به­ طور کلی متفکران، جهانی­سازی را از نظر مصداقی در سه دوره بررسی می‏ کنند که عبارتنداز:
۱) دوره کهن: در امپراتوری قدیم، جهانی شدن به­معنای فتح سرزمین بود و فقط بعد سیاسی داشت.
۲) دوره مدرن: از اواخر قرن شانزده، با نظام سرمایه­داری ایجاد شد و بعد اقتصادی را نیز دربرگرفت.
۳) دوره پست مدرن: این دوره از دهه­ ۱۹۹۰ به بعد آغاز شد. جهانی سازی در این دوره، علاوه بر ابعاد سیاسی و اقتصادی، ابعاد دیگر فرهنگی، اجتماعی و حتی حقوق بشری را نیز دربرگرفت.

با توجه به دیدگاه های مختلف اندیشمندان، جهانی سازی پدیده­ای جدید نیست، بلکه تاریخ آن به ظهور سرمایه داری و قبل از آن بازمی‏گردد. در واقع منشأ تاریخی جهانی سازی، اگر آن را میل گسترش‏طلبانه­ی کشورها بدانیم، به‏ تمدن‏های قدیم و حتی لشکرکشی شاهان برمی‏گردد؛ اما اغلب آغاز جهانی‏ سازی را از سال ۱۸۱۵ و دهه­ ۱۸۸۰ را ـ که‏ در آن کشورهای پیشرفته به استعمار جوامع ضعیفِ درحال­توسعه‏ پرداختند ـ قسمتی از آن می‏ دانند. در هر حال، مقدمات طرح تئوری جهانی سازی را می‏توان تأسیس سازمان ملل در سال ۱۹۴۵ و پایان جنگ سرد در سال ۱۹۸۹ دانست.

گفتار دوم: مبانی نظری

۱- مبانی نظری تئوری سه جهان

طبق نظریه “سه جهان” مائوتسه تونگ^[۱۸۱] در سال ۱۹۷۲، کشورهای جهان برحسب میزان سلطه­ای که بر دیگر کشورها داشتند به سه دسته تقسیم می­شدند: جهان امپریالیسم شامل کشورهای پیشرفته سرمایه­داری غربی، جهان سوسیال امپریالیسم یا امپریالیست­های درجه دوم شامل اتحاد شوروی سابق و اقمار آن و جهان سوم شامل بقیه­ کشورهای جهان.

مائو و پیروانش این نظریه را در سطح روابط بین ­المللی نیز تعمیم می­دادند و مدعی بودند که کشورهای جهان سوم به­مثابه­ی روستاییان و دهقانان جهان­اند که باید شهرهای جهان یعنی کشورهای امپریالیست را محاصره کرده، به تسلیم وادارند. (ساعی، ۱۳۸۹، ۱۵-۱۴)

در این راستا مائو در سال ۱۹۷۴ ضمن گفتگویی با کنت کائوندا^[۱۸۲] رئیس‌ جمهور زامبیا داشت، دیدگاه خود را درباره جهان وقت چنین بیان کرد: “به نظر من، ایالات متحده­ی آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی (سابق) جهان اول را تشکیل می‌دهند. نیروهای بینابینی مانند ژاپن، کانادا و اروپا که بخش میانی را تشکیل می‌دهند، به جهان دوم تعلق دارند. ما جهان سوم هستیم، جهان سوم جمعیت عظیمی دارد. به‌جز ژاپن، آسیا متعلق به جهان سوم است. همه آفریقا و نیز آمریکای لاتین نیز به جهان سوم تعلق دارند.” (آقابخشی، ۱۳۷۶، ۴۲۷) به‌عقیده­ی مائو جهان سوم باید با جهان دوم در برابر جهان اول متحد شود. دلیلی که وی برای به‌شمار آوردن جمهوری خلق چین در زمره­ کشورهای جهان سوم به آن استناد می‌کند، این است که چین نمی‌تواند با کشورهای غنی و نیرومند در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و دیگر زمینه‌ها برابری جوید و فقط می‌تواند در صف کشورهای فقیر درآید.

همچنین مائو معتقد بود که رابطه­ این سه جهان رابطه­ هرمی و مبتنی بر قدرت در سطح بین ­المللی بود، بدین معنا که جهان اول، جهان سوم را شدیداًً تحت سلطه و استعمار خود قرار داده و در ضمن جهان دوم را تابع معنویات خود کرده بود؛ به­عبارت دیگر بر همه جهان سیطره داشت و در این میان جهان دوم نیز به نوبه­ خود، جهان سوم را استثمار می­کرد. (اسمیت، ۱۳۸۰، ۴۶) در واقع مائو بر نوعی برتری طبقاتِ قدرت میان سه جهان تأکید داشت که به ترتیب موجب استعمار جهان ضعیف­تر توسط کشورهای قوی­تر می­شد.

دکتر او.دومبانا، در تئوری سه جهان، اصطلاح جهان سوم را ‌بر اساس معیارهای زیادی تعریف می­ کند. برای مثال، او معتقد است: “جهان سوم از نظر سیاسی بیانگر گروه کشورهایی است که به مکتب سرمایه داری یا بلوک کمونیست وابسته نیستند؛ این­ها کشورهای غیرمتعهدند. همچنین جهان سوم از بعد اقتصادی به کشورهایی با ویژگی­های مشترک توسعه ­نیافتگی اطلاق می­ شود. به لحاظ جغرافیایی نیز جهان سوم شامل کشورهای آفریقایی، آسیایی و آمریکای لاتین است. این کشورها که به کمربند یا منطقه طوفان^[۱۸۳] تعلق دارند، چنین نامیده می­شوند، چون متحمل مصائب بسیاری ‌شده‌اند. از جمله مبارزه به خاطر آزادی ملی و استقلال اقتصادی. (Udombana, 2000, 754-755) بدین­ترتیب جهان سوم، به­جهت واقع شدن در ناحیه­ جغرافیایی ‌نیم‌کره­ی جنوبی، شکل­ گیری در عصر تاریخی مستعمره­سازی، همچنین به دلیل موقعیت اقتصادی عقب­مانده­ی خود، مفهومی ژئوپولیتیک دارد.

با وجود این­که در واقع این خود رهبران جهان سوم ‌بودند که از اصطلاح جهان سوم، برای عدم تعهد سیاسی بلوکی که در اختلافات جنگ سرد میان شرق وغرب وجود داشت، استفاده می­کردند؛ (ساعی، ۱۳۸۴، الف، ۲۳) اما به تقسیم ­بندی سه جهان و اصطلاح جهان سوم، انتقادات زیادی وارد شد. در این راستا، حتی وقتی سووی برای نخستین­بار اصطلاح جهان سوم را در ۱۹۵۲ به­کار برد، آن را “پدیده­ای هیچ انگاشته، بهره­ کشی شده و خوار شمرده شده، قلمداد کرد.” (توکلی، ۱۳۸۵، ۸۴) این اصطلاح همچنین مورد انتقاد بعضی سوسیالیست­ها مثل قوام نکرومه^[۱۸۴] رئیس­جمهور و رهبر جنبش آزادی‌بخش مردم غنا و فرانتس فانون^[۱۸۵] نظریه­پرداز فرانسوی-الجزایری قرار گرفته است.

نکرومه درباره‌ اصطلاح جهان سوم معتقد است: “در واقع دو جهان وجود دارد، یکی جهان انقلابی و سوسیالیستی و دیگری جهان ضدانقلابی و سرمایه‌داری با کلیه­ ملحقات استعماری و امپریالیستی آن، ‌بنابرین‏ اصطلاح جهان سوم، عبارتی است که به غلط به کار برده شده است و معنای همه چیز و هیچ چیز می‌دهد.” (چیلکوت، ۱۳۷۶، ۳) همچنین فیلسوف سیاسی خانم هانا آرنت در انتقاد ‌به این عبارت می‌گوید: “جهان سوم یک واقعیت نیست، بلکه یک ایدئولوژی است.” (Arendt, 1972, 209)

سوالات فرعی:

۲ : اتاق پایاپای دارای چه قابلیتی در اجرای سالم معاملات آتی می‌باشد ؟

۳ :نقش اتاق پایاپای در قرارداد آتی از چه زمانی آغاز می شود ؟

۴ : ملاک کار در اتاق پاپاپای شامل چه موردی است ؟

۵ : توجه به موارد لازم در معاملات آتی چگونه زمینه ورود به سازمان تجارت جهانی را فراهم می‌کند ؟

بند هفتم : فرضیات تحقیق

فرضیه اصلی:

۱ : یکی از معایب قراردادهای آتی خاص این امر بود که خریدار یا فروشنده در این گونه قراردادهای آتی باید یکدیگر را پیدا مینمودند تا اقدام به انعقاد قرارداد نمایند که این نقض در قرارداد آتی استاندارد شده بواسطه وجود اتاق پایاپای برطرف گردید .

فرضیات فرعی:

۲ : اتاق پایاپای به عنوان پشتوانه قابل اطمینان برای طرفین معامله (خریدار و فروشنده ) در اجرای سالم قراردادهای آتی در بورس می‌باشد .

۳: نقش اتاق پایاپای از هنگامی که اتاق پایاپای گزارشی از انجام معامله خریدار و فروشنده دریافت می‌کند در قرارداد آتی آغاز می شود .

۴: اتاق پایاپای واریز سپرده ها را بر مبنای قیمت قراردادهای آتی فعلی ملاک قرار می‌دهد .

۵ : در صورتی که موارد لازم در معاملات آتی بدقت مورد توجه قرار گیرد موجبات رشد را فراهم آورده و سرمایه های خارج از کشور نیز وارد شده ,زمینه‌های اقتصادی شکوفا شده و موجبات ورود به سازمان تجارت جهانی به طور طبیعی فراهم می شود .

بند هشتم : واژگان کلیدی

اتاق پایاپای : اتاق پایاپای با شخصیت حقوقی مستقل از سازمان بورس که وظیفه ثبت , ارزیابی ,تطبیق قیمت , تضمین اجرا قرارداد تا لحظه سررسید و ایفای نقش طرف مقابل هر قرارداد (حسب مورد خریدار یا فروشنده ) را بر عهده دارد.

قرارداد آتی : قرارداد آتی توافق نامه ای مبنی بر خرید و فروش یک دارایی در زمان معین در آینده و با قیمت مشخص است به عبارت دیگر در بازار آتی خرید و فروش دارایی پایه قرارداد بر اساس توافق نامه ای که به قرارداد استاندارد تبدیل شده صورت می‌گیرد که در آن به دارایی با مشخصات خاصی اشاره می شود

سازمان تجارت جهانی : سازمان تجارت جهانی یک سازمان بین‌المللی است؛ که قوانین جهانی تجارت را تنظیم و اختلافات بین اعضا را حل و فصل می‌کند.

بند نهم : روش شناسی تحقیق

از لحاظ دستوری، در تحلیل استدلالی مطالب، از روش های توصیف مسئله، تحلیل محتوا، تحلیل استقراء و تحلیل منطقی استفاده می شود. همچنین از نقطه نظر شکل روش مطالعه، در این تحقیق از روش کتابخانه ای برای گرد آوری اطلاعات استفاده شده است . در هر تحقیقی به فراخور موضوع و عنوان تحقیق و همچنین مسائل مطرح در آن روش تحقیق خاصی انتخاب شده و تحقیق بر مبنای آن روش نوشته می شود. در این تحقیق با توجه به موضوع سعی می شود تا با مطالعه کتب و مقالات فارسی مرتبط با موضوع و ملاحظه برخی از منابع خارجی اعم از کتاب مقاله و سایت های اینترنتی و تجزیه و تحلیل مطالب آن ها به جمع بندی قابل قبولی برای مباحث مطرح در پایان نامه دست یابیم و سپس با توجه به اطلاعات جمع‌ آوری شده و مطالعات صورت گرفته، پس از طبقه بندی آن ها، مرحله نگارش را انجام دهیم. تحقیق مربوطه به روش تحلیلی و بر مبنای مطالعه کتابخانه ای انجام می پذیرد که با بهره گرفتن از منابع کتابخانه ای انجام می شود و مطالب مورد نیاز را با بهره گرفتن از کتابخانه، کتابخانه‌های دیجیتال، نشریات و مقالات مرتبط به دست خواهیم آورد. اطلاعات با بهره گرفتن از فیش برداری کتاب ها، نشریات تخصصی، مقالات علمی- تخصصی گرد آوری می شود

.

گفتار دوم : ساختار تحقیق

تحقیق مذکور در چهار فصل به رشته تحریر در آمده و محقق فصل اول را به کلیات تحقیق اختصاص داده و به بیان مسئله , اهمیت و ضرورت تحقیق , سوالات و فرضیات تحقیق , اهداف تحقیق و…اختصاص داده است سپس فصل دوم را تحت عنوان بررسی قرارداد آتی و تعاریف آن به رشته تحریر در آورده است .البته در این فصل به تعاریف قرارداد آتی , اتاق پایاپای و سازمان تجارت جهانی پرداخته است و ضمنا ارکان سازمان , اصول و اهداف سازمان نیز در این فصل تعریف شده است .در فصل سوم به نقش اتاق پایاپای در قرارداد آتی و بررسی تضامین قابل قبول در آن پرداخته است و در مباحث آن بررسی اتاق پایاپای در قرارداد آتی در حقوق ایران ,بررسی تضامین قابل قبول ,تحلیل خطر عدم اجرای اجرای تعهدات معامله گران آتی و اتاق پایاپای و… را عنوان ‌کرده‌است .محقق فصل چهارم را تحت عنوان لزوم بستر سازی اقتصادی و حقوقی در راستای الحاق به سازمان تجارت جهانی به رشته تحریر در آورده و در فصل مذکور هم چنین به حل و فصل اختلافات قراردادها در سازمان تجارت جهانی پرداخته است و نکاتی در خصوص حل و فصل اختلافات عنوان ‌کرده‌است و ضمن آن مباحث مرتبط را عنوان ‌کرده‌است و بالاخره با ذکر نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات تحقیق را به پایان رسانده است .

.

فصل دوم : بررسی قرارداد آتی و تعاریف آن

در این فصل به بررسی قرارداد آتی و تعاریف آن پرداخته می شود و سعی شده تعاریف واژگان کلیدی در این فصل دقیقا مورد تعریف قرار بگیرد .

گفتار اول : قرارداد آتی

بند اول : تعریف قرارداد آتی

قرارداد آتی قراردادی است که فروشنده بر اساس آن متعهد می شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند، بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می شود آن کالا را با آن مشخصات، خریداری کند. ^[۱]

یک قرارداد آتی عبارت از توافق درخصوص خرید و فروش میزان معینی از کالا ویا دارایی مالی موضوع قرارداد به قیمت معین در تاریخ آتی معین است^[۲]قیمت در لحظه انعقاد قرارداد در تالار بورس تعیین می‌گردد. این قرارداد دارنده آن را متعهد می‌کند که دارایی موضوع قرارداد، یعنی دارایی پایه را که ممکن است کالا یا ارز یا اوراق بهادار ویا حتی یکی دیگر از ابزارهای مشتقه باشد، در آینده خریداری کند یا بفروشد. ویژگی اصلی قرارداد آتی ضابطه مند بودن آن است؛ بدین معنا که کمیت، کیفیت و خصوصیات فنی دارایی پایه و تاریخ و محل تحویل آن باید بر طبق ضوابط بورس باشد. دارایی پایه ضابطه مند شده را اصطلاحاً «قرارداد» می‌گویند.^[۳]