دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
پایان نامه کارشناسی ارشد
رشته روابط بین الملل
عنوان:
بررسی دلایل عدم شکل گیری رژیم کنترل تسلیحات منطقه ای
در خاورمیانه
از سال ۲۰۰۱ تا کنون
استاد راهنما:
دکتر افشین زرگر
استاد مشاور:
دکتر مجید عباسی اشلقی
استاد داور:
دکتر آرمین امینی
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
فصل اول: ۴
کلیات۴
۱-۱ طرح مسئله ۵
۱-۲ علت انتخاب موضوع و اهمیت تحقیق: ۸
۱-۳ پیشینه تحقیق: ۹
۱-۴ سوال‌های تحقیق: ۱۵
سئوال اصلی: ۱۵
سئوالات فرعی: ۱۵
۱-۵ فرضیه ها : ۱۵
۱-۶ متغیرها : ۱۶
۱-۷ تعریف مفاهیم. ۱۶
۱-۸ روش تحقیق: ۱۹
۱-۹ موانع و محدودیت‌های تحقیق: ۱۹
فصل دوم۲۰
بازدارندگی و ابعاد آن. ۲۰
مقدمه: ۲۱
مروری بر ادبیات بازدارندگی: ۲۳
گفتار اول: چارچوب نظری (مکاتب موجود در بازدارندگی): ۲۵
نظریه رئالیسم کلاسیک: ۲۵
۲-۱ نظریه جبر فناورانه: ۲۸
۳-۱ نظریه رئالیسم ساختاری: ۲۹
۴- ۱. نظریه نهادگرائی نولیبرال: ۳۰
۵-۱ نظریه بازی ها: ۳۱
بازدارندگی ۳۲
گفتار دوم: شرایط بازدارندگی: ۳۴
گفتار سوم: بازدارندگی هسته ای: ۳۵
۱-۳- بازدارندگی فوری یا آنی: ۳۶
۳-۳- بازدارندگی حداقل: ۳۸
گفتار چهارم: انگیزه دستیابی کشورها به سلاح های نامتعارف: ۴۰
۱-۴- اشاعه تسلیحات اتمی: ۴۲
جمع بندی: ۴۴
فصل سوم.۴۷
فقدان همسویی سیاسی و امنیتی بین دولتها در خاورمیانه: ۴۸
مقدمه: ۴۹
۱-۱ جایگاه کنونی خاورمیانه در بازار اسلحه جهانی ۵۱
۱-۲ وضعیت تسلیحات کشتار جمعی در خاورمیانه. ۵۷
۱-۳ انگیزه دستیابی به سلاح های نامتعارف ۶۶
۱-۳ عوامل تشویق‌کننده مسابقه تسلیحات نامتعارف در خاورمیانه. ۷۳
۲-۱ آمارهای سلاح های خریداری شده در خاورمیانه. ۷۵
نتیجه گیری: ۸۲
فصل چهارم.۸۳
وضعیت رژیم کنترل تسلیحات منطقه ای در خاورمیانه. ۸۴
مقدمه: ۸۵
۱-۱ ساختار امنیتی-سیاسی خاورمیانه: ۸۶
۲-۱ مشکلات هویتی ۸۶
۳-۱ خشونت های داخلی در پرتو ظهور جنبش های معترض. ۸۸
۴-۱ جنایت های سازمان یافته. ۹۱
۵-۱فرسایش حاکمیت های ملی ۹۵
۶-۱ چشمانداز امنیت در خاورمیانه. ۱۰۲
۷-۱ آینده تحولات سیاسی و تاثیر آن در عدم شکل گیری رژیمی پایدار در برابر تسلیحات ۱۰۸
۲-۲ چالش های عمده امنیتی در خاورمیانه: ۱۱۵
۲-۳ گسترش سلاح های کشتارجمعی در خاورمیانه. ۱۱۸
۲-۴ پرستیژ و جایگاه بهتر در منطقه و جهان. ۱۱۹
۵-۴ سلاح های کشتار جمعی و شکل گیری رژیم منطقه ای عدم امنیت ۱۱۹
۱-۵ خاورمیانه و منطقه عاری از سلاح هستهای ۱۲۷
جمع بندی: ۱۲۹
فصل پنجم .۱۳۱
تحلیل و نتیجه‌گیری نهایی. ۱۳۱
مقدمه: ۱۳۲
گفتار اول – مدل و مبانی نظری رژیم های کنترل تسلیحات ۱۳۵
۱-۱ ساختار مفهومی کنترل تسلیحات ۱۳۵
۲-۱- الزامات نظری در شکلگیری رژیم های بینالمللی امنیتی منطقهای ۱۳۶
الف- منطق و اصول زیربنایی شکلگیری رژیم کنترل تسلیحات ۱۳۶
شکل گیری رژیم امنیتی ۱۴۰
الف. مرحله اول: ۱۴۰
ب.مرحله دوم: ۱۴۰
ج. مرحله سوم: ۱۴۱
ب- نظریه بازی ها و موضوع دستیابی به ثبات استراتژیک. ۱۴۱
ج- ثبات استراتژیک و همکاری ۱۴۳
گفتار دوم – خاورمیانه و رژیم کنترل تسلیحات ۱۴۴
۲-۱.متغیرهای تأثیرگذار بر شکل گیری رژیم کنترل تسلیحات در خاورمیانه. ۱۴۵
نتیجه گیری ۱۵۹
فصل اول
کلیات
۱-۱ طرح مسئله[۱]
یکی از مهمترین موضوعات استراتژیک در عرصه روابط بین المللی کشورها و حوزه امنیت بین الملل، موضوع کنترل تسلیحات و خلع سلاح است. تصور رایج و ابتدایی این است که حذف ابزارهای درگیری و تعارض و یا کنترل آنها می‌تواند سبب ساز حذف جنگ و برخورد بین کشورها در نتیجه افزایش سطح همکاری ها و صلح پایدار شود.
به طور کلی با پیدایش سلاح های هسته ای و کاربرد آنها در برخی از مناطق جهان، تلاش برای ایجاد رژیم های امنیتی درحوزه تسلیحات به ویژه تسلیحات کشتار جمعی شدت بیشتری یافت. معاهده منع جامع آزمایش های هسته ای(۱۹۶۳) و در نهایت معاهده عدم اشاعه سلاح های هسته ای[۲] در سال ۱۹۶۸ از جمله مهمترین تلاش‌های جهانی بوده است. با گسترش سلاح های هسته ای و ناموفق بودن کشورها در مهار گسترش آنها در سطح جهانی، تلاش ها درعرصه بین الملل به گستره محدودتری از کنترل تسلیحات معطوف شد. در این میان کنترل تسلیحات در سطح منطقه ای و تلاش برای شکل دادن به رژیم های منطقه ای کنترل تسلیحات، در دستور کار برخی از مناطق جهان قرار گرفت تا از این طریق از گسترش سلاح های هسته ای یا دیگر سلاح های کشتار جمعی جلوگیری شود و نقطه ای از صلح و ثبات دست یافت. از این رو برخی از پیمان‌های منطقه ای شکل گرفت و مفهومی با عنوان مناطق عاری از سلاح های هسته ای[۳] به عرصه روابط بین الملل اضافه شد.
در مورد خاورمیانه نیز مسئله کنترل و ایجاد منطقه عاری از سلاح های هسته ای در کنفرانس بازنگری در ان. پی. تی در سال ۱۹۹۵مطرح شد و در قعطنامه ۱۹ دسامبر ۲۰۰۳ مجمع عمومی (A/RES/58/68) نیز بار دیگر مورد تأکید قرار گرفت. با این وجود در عرصه عمل، شکل گیری و یا تکامل رژیم های امنیتی به ویژه در حوزه کنترل تسلیحات با ناکارآمدی رو به رو بوده و این موضوع به ویژه در حوزه منطقه ای خاورمیانه به صورت بسیار جدی تر مطرح است.
حادثه ۱۱ سپتامبر نظریات بازدارندگی را به شدت متحول ساخته و این نظریات در راستای عملیاتی شدن سلاح های هسته ای متمرکز شده است. به علت پیشرفت تکنولوژی، ماهیت تسلیحات هم دگرگون شده است؛ به عنوان مثال آمریکا به استراتژی انقلاب در امور نظامی[۴] روی آورده است.
فرانسوی‌های به نسل سومی از سلاح های هسته ای روی آورده اند و انگلیسی ها نیز به طور کلی سیستم‌های هسته ای خود را دگرگون کرده اند. با اینحال روس ها هم اعلام کرده اند که به نسل جدیدی از سلاح های هسته ای که در دنیا وجود ندارد، دسترسی پیدا کرده اند. به همین دلیل ماهیت بازدارندگی نیز به موازات گسترش کیفی این تسلیحات دگرگون شده است. بازدارندگی متعارف در دنیا کارائی خود را از دست داده است. خاورمیانه تنش زاترین بخش منطقه است و اختلافات گوناگونی بین کشورهای این منطقه وجود دارد. به صورت عرفی بیشترین خرید تسلیحات متعارف را کشورهای این منطقه داشته اند از جمله کشورهای عربی که از آمریکا در سال های اخیر خرید سلاح کرده اند.
تا قبل از جنگ جهانی دوم، در متون مربوط به روابط بینالمللی و نظریه‌های استراتژیک، اصطلاح بازدارندگی به چشم نمی خورد. گو اینکه از نیمه دوم قرن نوزدهم به بعد نظریه پردازان حقوقی عموماً تنبیه و مجازات را به عنوان وسیله ای برای بازدارندگی سایرین از دست زدن به رفتارهای جنایی توجیه کرده بود. به گفته برنارد برودی با پیدایش سلاح های هسته ای این اصطلاح نه تنها توجه خاصی را به سمت خود جلب کرد، بلکه مفهوم متمایزی به خود گرفت. (لطفیان، ۱۳۷۶، ۲۰۱)
تأمین امنیت از طریق بازدارندگی متعارف با خرید تسلیحات از طرف کشورهای منطقه خاورمیانه دیگر کارایی نداشته و به دنبال ابزار قوی تری هستندکه بازار بازدارندگی هسته ای می‌باشد. در خاورمیانه، آمریکا با مشکل و معمای همیشگی روبروست. به دلیل وجود ارتباطات نزدیک بین ایالات متحده آمریکا و اسرائیل، آمریکا نمی تواند تسلیحات نظامی به بسیاری از کشورهای خاورمیانه بفروشد زیرا سیاست های کنگره آمریکا مانع از این امر می‌شود که تسلیحات آمریکائی به کشوری که فعالانه با اسرائیل به دشمنی برخاسته عرضه شود و امنیت اسرائیل را به خطر بیندازد. عدم وجود امنیت در خاورمیانه باعث شده است که هرکشوری برای تأمین امنیت خود، اقدام به انبار تسلیحات متعارف نماید که این امر ناخواسته بازار خوبی را برای کشورهای تولید کنده تسلیحات مثل فرانسه، آلمان، ایتالیا و انگلیس فراهم نموده است. دراین میان برخی به بررسی وضعیت سلاح های مذکور در خاورمیانه و انگیزه‌های و عوامل بازدارنده در دستیابی به چنین سلاح هایی پرداخته اند . (لطفیان، ۱۳۷۶، ۱۸۲)درمجموع و با نگاهی به ادبیات موجود در حوزه مذکور، این واقعیت نمایان می‌شود که اصولا به این موضوع توجه نشده است که شکل گیری رژیم های امنیتی و به ویژه کنترل تسلیحات درخاورمیانه مبتنی بر واقعیت‌های سیستمی است که این واقعیت ها ممکن است وجود نداشته باشد؛ لذا به نظرمی رسد پرداختن به متغیرهای بنیادین و اساسی در شکل گیری و طراحی رژیم های کنترل تسلیحات در سطح سیستمی به ویژه سیستم‌های منطقه ای به عنوان یک ضرورت علمی مطرح باشد. اهمیت این موضوع زمانی دو چندان خواهد شد که در برخی از مناطق مانند خاورمیانه در حالی که گسترش نامتقارن چنین سلاح هایی در حال وقوع است، موضوع شکل دادن به رژیم های کنترل و خلع سلاح اتمی نیز مطرح می‌شود.
در راستای پژوهش این پرسش اسای مطرح می‌شود که علل عدم شکل گیری رژیم کنترل تسلیحات منطقه ای در خاورمیانه از سال ۲۰۰۱ تا کنون چه بوده است؟
[۱] . Statement of Problem
[۲] . NPT
[۳] . NWFZ
[۴]. Revolution in Military Affairs (RMA)
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
