• 1. اهمیت و ضرورت پژوهش

نوجوانانسرمایههایمعنویجامعهمیباشندوسلامتیروحوجسمآنهاتضمینکنندهیسلامتجامعهدرآیندهاست. بنابراینمسایلآنهاازجملهمسایلیاستکهبایدتوجهیویژهبهآنمبذولداشت. رفتارپرخطروبزهکاری،ازتجلیاترفتارضداجتماعیوسازشنایافتههستندوبهعنوانیکیازمقولاتمهمدرحوزهمسایلنوجوانانوجوانانبهشمارمیرود. درجوامعامروزی،رفتارپرخطرمسئلهایاستکهاثراتنامطلوبیرادرحیاتفردیوخانوادگیافرادبرجایگذاشتهوموجبنابسامانیهایاجتماعیفراوانیاست. بهمنظورشناختعواملمرتبطبهگرایشبهاینرفتاروپیشگیریازبروزآنها،انجامپژوهشهایکاربردیدراینزمینهضروریمینماید. هرچند که هیچ یک از بخش های جامعه از عواقب ناگوار رفتارهای پرخطر تهدید کننده در امان نیستند، اما بعضی از ‌گروه‌های اجتماعی از جمله نو جوانان در معرض خطر بیشتری قرار دارند، به طوری که بسیاری از قربانیان رفتارهای پرخطر در آینده از میان نوجوانان امروزی خواهند بود. بسیاری از نوجوانان در مقابله با دشواری ها و بحران دوره ی نوجوانی، دست به رفتارهایی می‌زنند که سلامت حال و آینده آنان را مورد تهدید قرار می‌دهد. مصرف مواد، خشونت و رفتارهای جنسی نا ایمن، عامل بسیاری از موارد مرگ و میر در سنین نوجوانی و اوایل بزرگسالی را تشکیل می‌دهند (لیندبرگ^[۱]،۲۰۰۰، ۱). باید توجه داشت که نوجوانی، دوره ای است که در آن جنبه‌های مختلف سلامت روان فرد دستخوش تغییر می‌گردد و یکی از علل عمده روی کار آمدن اغلب نوجوانان به رفتارهای پرخطر، مقابله با احساس افسردگی، اضطراب، ناکارآمدی، افت اعتماد به نفس، رضایت از زندگی، ناتوانی در پذیرش خود و مشکلاتی از این قبیل است(سلیمانی و همکاران، ۱۳۸۴). با توجه ‌به این که ۴۰ درصد جامعه ما در گروه سنی زیر ۲۰ سال هستند، ضرورت انجام این بررسی برای تدوین راهبردها و مداخله های علمی در این گروه سنی که آینده سازان جامعه به شمار می‌روند ضروری به نظر می‌رسد.

• 1. اهدافتحقیق

اهدافپژوهش؛در این تحقیقبهشرحزیردنبالشدهاست:

هدفاصلی:

– تعیینرابطهبینباورهایغیرمنطقیوافکارخودآیندمنفیباگرایشبهرفتارهایپرخطردردانشآموزاندختر

اهداففرعی

– تعیینرابطهبینباورهایغیرمنطقیباگرایشبهرفتارهایپرخطردردانشآموزاندختر.

– تعیینرابطهبینافکارخودآیندمنفیباگرایشبهرفتارهایپرخطردردانشآموزاندختر.

• 1. سوالات تحقیق

براساسمسئلهتبیینشدهسوالاتدرتحقیقحاضربهشرحزیراست:

سوالاصلی

• آیابینباورهایغیرمنطقیوافکارخودآیندمنفیباگرایشبهرفتارهایپرخطردردانشآموزاندختررابطهوجوددارد؟

سوالاتفرعی

– آیابینباورهایغیرمنطقیباگرایشبهرفتارهایپرخطردردانشآموزاندختررابطهوجوددارد؟

– آیابینافکارخودآیندمنفیباگرایشبهرفتارهایپرخطردردانشآموزاندختررابطهوجوددارد؟

• 1. فرضیه های پژوهش

هرفرضیّه،یکحدسواحتمالزیرکانهمبتنیبردانشیاتجربهدرموردحلیکمسالهیاپاسخیکسوالاستوآنرامیتوانبهعنوانیکرابطهفرضیبیندومتغیردانستکهبهصورتگزارههایقابلآزمونارائهمیشود (خاکی،۱۳۹۰). درتحقیقحاضرفرضیههایپژوهشبهشرحزیراست:

فرضیه ی اصلی:

• بین باورهای غیر منطقی و افکار خودآیند منفی با گرایش به رفتارهای پر خطر در دانش آموزان دختررابطه وجود دارد.

فرضیه های فرعی:

• • بین باورهای غیر منطقی با گرایش به رفتارهای پر خطر در دانش آموزان دختررابطه وجود دارد.

• بین افکار خودآیند منفی با گرایش به رفتارهای پر خطر در دانش آموزان دختررابطه وجود دارد.

  1. تعاریف مفهومی و عملیاتی واژه ها واصطلاحات تحقیق

۱-۷-۱- گرایشبهرفتارهایپرخطر

تعریفمفهومی:گرایشبهرفتارهایپرخطرعلاوهبراینکهانجامرفتارهایپرخطررادربرمیگیرد،بهآسیبپذیریودرمعرضخطربودنازسویمحیطونزدیکانونیزگرایشها،تمایلاتوباورهاینادرستوتهدیدکنندهفرددرموردرفتارهایپرخطراشارهدارد (محمدیزادهواحمدآبادی،۱۳۸۷).

تعریفعملیاتی :گرایشبهرفتارهایپرخطردراینپژوهشگرایشبهرفتارهایپرخطرعبارتاستازنمرهایکهآزمودنیدرپرسشنامهخطرپذیرینوجوانانایرانی (۱۳۸۷IARS-) کسبمیکند.

۱-۷-۲- باورهایغیرمنطقی

تعریف مفهومی:خواستهاواهدافیهستندکهبهصورتترجیحاتضروریوالزامیدرمیآیندوتبدیلبهاهدافاجباریوالزامیوقطعیمیگرددبهطوریکهاگربرآوردننشوندبهآشفتگیواضطرابمنجرمیگردد(برنارد، ۱۹۹۱؛بهنقلازرشیدیوهمکاران، ۱۳۸۹).

تعریف عملیاتی:دراینپژوهشباورهایغیرمنطقیعبارتاستازنمرهایکهآزمودنیازپرسشنامه(باورهایغیرمنطقیاهواز-۱۳۸۴- IBT-A4)کسبمیکند.

۱-۷-۳- افکارخودآیندمنفی

تعریف مفهومی: افکارخودآیندمنفیکیفیتیذهنیاستکهبرتواناییشخصدربرخوردباتجربههایزندگیاثرگذاشته،هماهنگیرابیجهتمخدوشمیسازدوواکنشهایبیتناسبودردناکتولیدمی کندافکارمنفی،بخشیاززندگیوجزییازآنشدهاستبههمینعلتافکارمنفیراافکاراتوماتیک یاافکارخودکارمنفینامیدهاند،زیرابدونارادهفرد،خودبهخودوبدوناینکهخواستهشونددرذهنفردجاریمیشودوفردکمترینشکبهحقانیتوجودخارجیدانستن آنهاندارد. افکارمثبتکمککنندهومنجربهسختروییافرادمیشود.ولیبرعکسافکارمنفیباعثمیشودکهفردهمهچیزرامنفیببیندواحساسحقارتداشتهباشد(عبدیزرینوهمکاران،۱۳۸۷).

تعریف عملیاتی: دراینپژوهشافکارخودکارعبارتاستازنمرهایکهآزمودنیدرمقیاسهولونوکندال^[۲] (۱۹۸۰) کسبمیکند.

• 1. قلمرو تحقیق

قلمروپژوهشمشخصمینمایدکهمحققازلحاظموضوعی،زمانیومکانیپژوهشرابهچهصورتانجامدادهاست.

۱-۸-۱- قلمروزمانی

این پژوهش بازه زمانی شهریور ماه سال۱۳۹۳ تا بهمن ماه سال ۱۳۹۳ انجام شده است.

۱-۸-۲- قلمرو مکانی

در این پژوهش قلمرو مکانی دبیرستان های دخترانه مقاطع دوره دوم شهر رشت هستند.

۱-۸-۳- قلمرو موضوعی تحقیق

با توجّه به موضوع مورد پژوهش، متغیرهای رفتار پرخطر، باورهای غیر منطقی و افکار خود آیند منفی در کلیه دانش آموزان دخترمقاطع دبیرستان دوره دوم شهر رشت مورد مطالعه قرار گرفت. و در حوزه مطالعات روانشناسی عمومی جای دارد.

فصل دوم:

مبانی نظری و

پیشینه پژوهش

• 1. پیش درآمد