گرایش :جزا و جرم شناسی عنوان : نقش تلویزیون در پیشگیری و ارتکاب جرم دانشگاه آزاداسلامی واحدعلوم وتحقیقات مازندران گروه: حقوق پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته حقوق (M.A) گرایش : جزا و جرم شناسی عنوان : نقش تلویزیون در پیشگیری و ارتکاب جرم استاد راهنما: دکتر اسماعیل هادی تبار استاد مشاور: دکتر سید ابراهیم قدسی تابستان: ۱۳۹۲ (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) چکیده با تشکیل اجتماعات بشری و شکل‌گیری شهرها، روند وقوع جرم نیز رو به فزونی نهاده و هرچه این اجتماعات گسترده‌تر گردد، دامنه وقوع جرم نیز افزون می‌شود و لزوم مبارزه با آن و برنامه‌ریزی در جهت پیشگیری از جرم امری انکارناپذیر و ضروری می‌نماید. دانشمندان علم جرم‌شناسی و جامعه‌شناسی هریک از منظری جرم و شیوه‌های پیشگیری از آن را مورد بررسی قرار داده‌اند. لذا نقش تلویزیون در ارتکاب جرم و پیشگیری از آن از جمله مقولاتی است که به جهت تأثیرگذاری فراوان آن به دلیل فراگیر بودن و دایره مخاطبان وسیع مورد توجه جدی می‌باشد، چراکه تلویزیون می‌تواند با هموار بودن یا نبودن سایر شرایط تأثیرگذار بر رفتار انسانی از جمله شرایط فرهنگی، اجتماعی، اخلاقی، اقتصادی و. نقش تکمیلی را در وقوع جرم یا پیشگیری ایفا نماید. شیوه‌های تأثیرگذاری در وقوع جرم از طریق تقلید، تلقین، عادی جلوه دادن بزهکاری و شیوه‌های تأثیرگذار در پیشگیری از طریق: آموزش قوانین، آموزش همکاری میان پلیس و مردم و. می‌تواند تأثیر بسزایی داشته باشد. در این مقوله نقش تماشاگر تلویزیون و سواد رسانه‌ای البته با در نظر گرفتن سایر شرایط بسیار حائز اهمیت است که از بین برنامه‌های تلویزیون چه جنبه‌هایی از آن را جذب نماید. به نظر می‌رسد شناخت اثرات برنامه‌های تلویزیون بر ارتکاب جرم و پیشگیری از آن با اتخاذ مواضعی برای مقابله با کاهش اثرات نامطلوب این رسانه و استفاده بهینه از آن در تربیت اجتماعی و اخلاقی به عنوان یک رسانه پویا و فراگیر کمک مؤثری به عدالت کیفری نماید که از اهداف این تحقیق است. کلیدواژه‌ها: رسانه، تلویزیون، جرم، خشونت، پیشگیری. فصل اوّل: کلیات تحقیق ۱ـ۱ ـ مقدمه تلویزیون به عنوان یک وسیله ارتباط جمعی که امروزه آن را به «جعبه جادویی» تعبیر نموده‌اند، به جرأت می‌توان یکی از اعضای خانواده‌ها تلقی کرده چرا که در حال حاضر حتی اقشاری از جامعه که شاید به سختی امرار معاش روزانه می‌کنند، ولی حداقل یک تلویزیون ارزان قیمت سیاه و سفید را می‌توان گوشه اتاق آنها یافت، این در حالی است که شاید همین تلویزیون ارزان قیمت سیاه و سفید در گذشته‌های نه چندان دور نماد پولدار بودن بوده و به راحتی در هر خانه‌ای یافت نمی‌شد. این رسانه جمعی که در حال حاضر از رسانه ملی به رسانه فراملی تبدیل شده است با توجه به گسترش شبکه‌های تلویزیونی و همچنین در اختیار داشتن ماهواره و اینترنت در اکثر خانواده‌ها به راحتی هر شخص یا اشخاص می‌توانند بدون صرف وقت و هزینه از وقایع و اتفاقاتی که در ملل مختلف جهانی و داخل کشور رخ می‌دهد مطلع گردند. این رسانه به دلیل فراگیر بودن می‌تواند باعث اعتلای سطح فرهنگ جامعه‌ای گردد، از طرفی به دلیل پخش برنامه‌های نامناسب آثارمخربی را روی فرد فرد افراد جامعه بگذارد و اشخاص بالقوه مجرم را به صورت مجرم بالفعل درآورد به وسیله قدرت اثربخشی زیاد به دلیل وجود صدا و تصویر به طور همزمان. «مک لوهان دانشمند کانادایی تاریخ بشر را به سه دوره: عصر فرهنگ شفاهی، عصر تمدن چاپی و عصر تمدن الکترونیک تقسیم می‌کند.»[۱] لذا در این عصر قدرت بیشتر در دست صاحبان شبکه‌های تلویزیونی و شبکه‌های ماهواره‌ای و کامپیوتری است. تلویزیون قابلیت تغییر فرهنگ جامعه را دارا است و به همین علت صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به دلیل اهمیت موضوع زیرنظر رهبری جامعه اسلامی اداره می‌شود. امروزه نقد و انتقادها درباره تلویزیون بیشتر از رسانه‌های دیگر است. نکته حائز اهمیت اینکه در کنار تلویزیون داخلی شبکه‌های ماهواره‌ای زیادی وجود دارد که در آنها برنامه‌های مبتذل و خشونت و همچنین برنامه‌های آموزشی و علمی پخش می‌شود که برای جذب بیننده بیشتر از هر نوع ترفندی استفاده می‌کنند. امروزه به اعتقاد بسیاری از اندیشمندان، تلویزیون نقش مؤثری در تحریک و آموزش افرادی که آمادگی ارتکاب جرم را دارند ایفا می‌نماید. از طرف دیگر تلویزیون مضامینی را در جامعه ارائه می‌کند بی‌آنکه زمینه‌ها و بسترهای لازم برای درک آن مضامین در آن جامعه فراهم باشد. بنابراین تلویزیون با این رویکرد آثار زیان‌باری بر جامعه برجای خواهد گذاشت. به هر حال تلویزیون به عنوان پدیده‌ای که روز به روز در حال تغییر و تحول است، برای جوامع بشری فواید زیادی هم دارد، لذا به دلیل نقش آموزشی می‌تواند در زمینه پیشگیری از جرم که به سهولت صورت می‌گیرد، کمک مؤثری به نهادهای عدالت کیفری به ویژه پلیس بنماید، چرا که به کمک تلویزیون می‌توانند مشارکت و همکاری شهروندان را در پیشگیری از جرم جلب نمایند با تصویری مثبت از عملکرد نهادهای پیشگیری‌کننده از جرم در افکار عمومی جامعه ایجاد نماید. نهایت اینکه، می‌توان تلویزیون را شمشیری دولبه بدانیم که گاهی بادی موافق می‌شود در جهت افتادن انسان‌ها در ورطه هولناک جرم و جنایت و گاهی با نقش پیشگیرانه باعث جلوگیری از بزه‌دیدگی و بزهکار شدن انسان‌ها می‌گردد. ۱ـ۲ـ بیان مسأله عصری را که در آن زندگی می‌کنیم به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران و اندیشمندان می‌توان عصر ارتباطات یا دهکده جهانی و رهبری از راه دور نامید که در این میان تلویزیون به عنوان رسانه‌ای فراگیر واجد این خصوصیت یعنی رهبری از راه دور می‌باشد چرا که این رسانه مرزهای سیاسی بین کشورها را در نور دیده و انسان‌ها در منزل خویش با فشار دادن دکمه‌ای به راحتی و خیلی سریع با فرهنگ‌ها و افکار و آداب و رسوم کشورهای دیگر آشنا می‌شوند و چه بسا در بسیاری از مواقع تحت تأثیر این افکار و عقاید و روش‌های زندگی کشورهای دیگر قرار می‌گیرند و همین موضوع باعث تغییر افکار و عقاید و در نهایت تغییر فرهنگ جامعه‌ای می‌گردد چه مثبت یا منفی. از آن‌جایی که بیشتر برنامه‌های تلویزیون فیلم‌ها و سریال‌های جنایی و پلیسی می‌باشد، بنابراین افراد مستعد به بزهکاری با دیدن فیلمی که در آن طریقه ارتکاب جرم و شیوه خشونت نسبت به انسان‌ها به نمایش گذاشته می‌شود، تحت تأثیر قرار می‌گیرند تا حدی که به شیوه‌هایی چون تقلید و تلقین مرتکب جرم یا نابهنجاری اجتماعی می‌گردند و بالعکس اگر فیلم یا برنامه‌ای آموزشی در جهت کاهش بزه‌دیدگی و بزهکاری به نمایش گذاشته شود، می‌تواند در پیشگیری از بزه‌دیدگی و بزهکاری مؤثر واقع شود. ارتقای سطح آگاهی عمومی شهروندان در پیشگیری از وقوع جرم می‌تواند کارکرد مهم درخصوص تلویزیون باشد. در کشورهای پیشرفته شهروندان تا حدی زیادی از آمار دقیق جرایم مطلع هستند و مراقبت و صیانت را افزایش می‌دهند و با تعیین سیمای جنایی برنامه‌ریزی می‌نمایند. در عین حال مسأله ناامنی و ترس ناشی از پدیده مجرمانه اگر از چنین رسانه‌ای به طور افراطی القا شود، القاکننده ناامنی و در عین حال مؤثر در پیشگیری و اطلاع‌رسانی است. باید رسانه‌ای چون سیما بین مرز بازدارندگی از بزه و تشویق به بزهکاری آشنا شوند و نقاط مثبت عملکرد آنان در بحث اطلاع‌رسانی و پیشگیری از وقوع جرم تقویت و نکات منفی عملکرد مؤثر در ارتکاب جرم کاهش یابد که این امر نیاز به آسیب‌شناسی جدی دارد. هرچه ارتباط بین قوه قضاییه و اصحاب رسانه تقویت شود مؤثر است. لذا با ارائه راهکارهای مناسبی از طریق تلویزیون به عنوان ابزار نظارتی و تأثیرگذار در جهت پیشگیری از وقوع جرم می‌توان مؤثر بود. ۱ـ۲ـ۱ـ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق هدف ابتدایی این تحقیق، بهره‌گیری از تلویزیون به عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین رسانه‌های جمعی برای اصلاح پنداره‌های اشخاص درخصوص مقولۀ جرم است. اشخاص کنشگران فعالی هستند و با احتساب هزینۀ فایده اقدام به ارتکاب جرم می‌نمایند و نقش تلویزیون در این میان نمایش این هزینه فایده است به شکلی که با پدیدۀ ارتکاب جرم یا پیشگیری خواهیم بود. در این راستا می‌توان با راهکارهایی مانع روانی مهمی در ارتکاب جرم برای بینندگان فراهم نمود یا هزینه ارتکاب جرم به مخاطبان بالا نشان داد. ۱ـ۲ـ۲ـ اهداف تحقیق تلویزیون به عنوان رسانه‌ای فراگیر می‌تواند تأثیری سریع و متعدد بر مخاطبین خود بگذارد که این تأثیر می‌تواند مثبت یا منفی باشد، لذا با برنامه‌ریزی درست و پخش برنامه‌های مفید و آموزشی می‌توان از جنبه مثبت آن بهره‌گیری بیشتری نمود و جنبه منفی برنامه‌ها را از طریق پیشگیری از ارتکاب جرم و برنامه‌های آموزشی کاهش داد. و لذا سعی شده است تا نسبت به شناسایی تأثیر تلویزیون و کارکرد آن در ارتکاب جرم و پیشگیری و همچنین، ارائه راهکارهایی به دست‌اندرکاران نظام عدالت کیفری و رسانه تلویزیون در کاهش کارکردهای منفی تلویزیون در ارتکاب جرم و پیشگیری به عنوان اهداف تحقیق پرداخته شود. نگارنده امیدوار است تحقیق حاضر گامی مثبت هرچند کوچک در جهت کاهش ارتکاب جرم از طریق راهکارهایی تازه در پیشگیری از طریق تلویزیون و مقابله با تأثیرات منفی موضوع تحقیق باشد. ۱ـ۲ـ۳ـ سؤالات تحقیق تلویزیون به عنوان رسانه‌ای فراگیری در عصر حاضر با توجه به گسترش شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنت تأثیرات مثبت و منفی در اذهان و رفتار انسان‌ها می‌گذارد. البته این تأثیرات در اشخاص بسته به نوع شخصیت و سواد آنها متفاوت است، لذا در این تحقیق به سؤال‌های زیر پرداخته می‌شود. الف) تلویزیون در ارتکاب جرم چه تأثیری دارد؟ ب) تلویزیون چه تأثیری در پیشگیری از جرم دارد؟ ج) نقش تلویزیون در پیشگیری از جرم چه نوع پیشگیری است؟ ۱ـ۲ـ۴ـ فرضیه‌های تحقیق الف) به نظر می‌رسد تلویزیون در جوامع امروزی نقش تکمیلی مهمی در الگوسازی ایجاد پنداره‌های افراد درخصوص ارتکاب جرم و القاء انگیزه مجرمانه دارد. ب) به نظر می‌رسد تلویزیون به عنوان رسانه تصویری فراگیر با ارائه برنامه‌های مناسب و آموزشی نقش تکمیلی مهمی در پیشگیری از جرم دارد. ج) به نظر می‌رسد با توجه به اینکه مخاطبان تلویزیون قشر وسیعی از اجتماع هستند، نقش تلویزیون در پیشگیری از جرم از نوع پیشگیری اجتماعی می‌باشد. ۱ـ۲ـ۵ـ پیشینه تحقیق در عصر حاضر تلویزیون به عنوان رسانه‌ای فراگیر نقش مهمی را در اجتماع ایفا می‌نماید که یکی از این نقش‌ها در حوزه ارتکاب جرم و پیشگیری می‌باشد و به دلیل اهمیت موضوع و تأثیراتی که تلویزیون می‌تواند در این زمینه داشته باشد، جرم‌شناسان و جامعه‌شناسان و اساتید حقوق مقالات و نظریات متعددی را ابراز داشته‌اند و همچنین کتاب‌های زیادی در این زمینه نگاشته شده است. در بخش پایان‌نامه می‌توان به پایان‌نامه خانم رویا آسیایی با عنوان «نقش رسانه‌ها در پیشگیری از جرم» دانشکده حقوق تهران مرکز و پایان‌نامه آقای کامران شریفی با موضوع «تأثیر رسانه و نقش آن در پیشگیری از بزهکاری کودکان» دانشکده حقوق دانشگاه تهران اشاره کرد. هرچند عنوان کلی رسانه در پیشگیری از ارتکاب جرم در پایان‌نامه‌های ذکر شده شامل مطبوعات، کتاب، رادیو می‌شود، لذا شامل تلویزیون و سینما به‌عنوان رسانه تصویری می‌شود، لیکن در پایان‌نامه‌های مذکور فقط به یک بعد یعنی بحث پیشگیری از جرم پرداخته شده است. در این پایان‌نامه سعی بر آن است تا به هر دو بُعد اثرگذاری تلویزیون چه در بحث ارتکاب جرم و چه در بحث پیشگیری پرداخته شود. ۱ـ۲ـ۶ـ روش تحقیق روش تحقیق کتابخانه‌ای، تحلیلی و توصیفی است براساس تمامی کتب و مقالات قابل استفاده و مرتبط با موضوع تحقیق. ۱ـ۲ـ۷ـ محدودیت‌های تحقیق علیرغم اینکه در تحقیق پیش‌رو محور اصلی بحث را به تلویزیون به‌عنوان رسانه‌ای فراگیر و نقش آن در ارتکاب جرم و پیشگیری قرار دادیم، لیکن در عصر حاضر به دلیل گستردگی رسانه‌های تصویری بر آن شدیم تا رسانه‌ای مانند ماهواره، اینترنت و سینما را بررسی اجمالی نماییم، لذا محدودیت منابع کار را سخت نمود، هرچند اشاراتی کوتاه به این رسانه‌های نوین نیز شده است. با توجه به گستردگی و تنوع رسانه‌های تصویری و عدم امکان بررسی همه‌جانبه آنها، در این تحقیق به بررسی نقش تلویزیون به‌عنوان رسانه‌ای فراگیر در ارتکاب جرم و پیشگیری به عنوان مهم‌ترین و تأثیرگذارترین آنها پرداخته شده است و در بررسی انواع جرایم، جرایم توأم با خشونت به‌عنوان شایع‌ترین نوع جرایم مورد بررسی قرار گرفته است و همچنین نقش تلویزیون به‌عنوان یکی از موارد پیشگیری اجتماعی بررسی شده است. با توجه به اینکه تلویزیون از دو عنصر صدا و تصویر همزمان استفاده می‌کند، لذا نقش این رسانه هم در ارتکاب جرم و پیشگیری مورد بحث قرار گرفته است. محدودیت و مشکل تحقیق این است که در ایران مطالعات اساسی در این زمینه نشده و بیشتر آمارهایی که در کتاب‌ها و مقاله‌ها ارائه شده بر مبنای تحقیقات و مطالعات منابع خارجی بوده است. ۱ـ۲ـ۸ـ سازماندهی تحقیق تحقیق پیش‌رو با عنوان «نقش تلویزیون در پیشگیری و ارتکاب جرم» در پنج فصل نگارش شدهدانلود پایان نامه ارشد:تحلیل حقوقی و جرم شناختی اسید پاشی در نظام کیفری ایران پایان نامه رشته :حقوق گرایش :حقوق جزا و جرم شناسی عنوان : تحلیل حقوقی و جرم شناختی اسید پاشی در نظام کیفری ایران دانشگاه آزاد اسلامی واحدسمنان پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته حقوق جزا و جرم شناسی عنوان: تحلیل حقوقی و جرم شناختی اسید پاشی در نظام کیفری ایران استاد راهنما: مهدی محمدیان تابستان ۱۳۹۲ (در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است) فهرست مطالب چکیده: ۱ فصل اول-کلیات تحقیق ۲ الف-بیان مساله. ۳ ب-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق ۴ ج-سوابق تحقیق ۵ د-اهداف تحقیق ۶ ه-سوالات تحقیق ۷ و-فرضیات تحقیق ۷ ز-موانع و محدودیت های تحقیق ۸ فصل دوم-ادبیات و پیشینه تحقیق ۹ مبحث اول : مفهوم جرم. ۱۰ گفتار اول : تعریف جرم در لغت. ۱۰ گفتار دوم: تعریف جرم در جرم شناسی ۱۰ گفتار سوم: تعریف جرم در حقوق ۱۱ مبحث دوم : مفهوم مجازات. ۱۳ گفتار اول:مفهوم مجازات در لغت. ۱۳ گفتار دوم-مفهوم مجازات در اصطلاح ۱۳ مبحث سوم : انواع مجازات ها ۱۵ گفتار اول : مجازاتهای عرفی ۱۵ الف : مجازاتهای اصلی ۱۶ ب : مجازاتهای تبعی و تکمیلی ۱۷ ج : مجازات های ترهیبی و ترذیلی ۱۸ گفتار دوم : مجازات های شرعی ۱۸ الف : حدود. ۱۸ ب : قصاص ۱۹ ج : دیات. ۲۰ د : تعزیرات. ۲۱ مبحث سوم-مفهوم اسید. ۲۱ مبحث چهارم-پیشینه مطالعات اسید پاشی و سیر قانون گذاری در ایران. ۲۴ گفتار اول: مطالعات داخلی ۲۴ گفتار دوم-تاریخچه قبل از تدوین اولین قانون جزایی ۳۱ گفتار سوم- بعد از تصویب اولین قانون جزایی در ایران. ۳۳ مبحث پنجم- مبانی جرم اسید پاشی ۳۴ گفتار اول-مصلحت حفظ نفس (جلوگیری از ورود ضرر به دیگران) ۳۵ گفتار دوم- ضرورت حفظ نظم عمومی (جلوگیری از ورود ضرر به خود) ۳۵ گفتار سوم-منابع جرم اسیدپاشی ۳۶ گفتار چهارم- ماده واحده سال ۱۳۳۷ راجع به مجازات مرتکبین اسید پاشی ۳۶ فصل سوم-بررسی جرم شناختی اسید پاشی ۴۱ مبحث اول- ماهیت جرم شناختی اسیدپاشی ۴۲ مبحث دوم- ویژگی بارز اسیدپاشی ۴۲ مبحث سوم -آمار اسید پاشی در ایران. ۴۳ مبحث چهارم: علل افزایش اسیدپاشی ۴۳ گفتار اول: ترس از قانون، عامل قانونمندی شهروندان ایرانی و نه نفس قانون. ۴۴ گفتار دوم: نبود یا کمبود حس مسئولیت از ناحیه دولت و جامعه مدنی ۴۴ گفتارسوم: عدم درک درست از میزان وخامت پاشیدن اسید. ۴۶ مبحث پنجم- انگیزه های اسیدپاشی ۴۶ گفتار اول: انتقام‌جویی ۴۶ گفتار دوم: انگیزه ناموسی ۴۷ گفتار سوم: اسیدپاشی به عنوان وسیله‌ای برای اخاذی و سرقت. ۴۷ گفتار چهارم: اختلاف خانوادگی ۴۷ گفتار پنجم: کینه‌های قدیمی ۴۸ گفتار ششم: نوعی خشونت علیه زنان. ۴۸ گفتار هفتم: عقده های عاطفی دوره کودکی ۴۸ گفتار هشتم: وجود خلاء قانونی ۴۸ گفتار نهم: اهداف ایدئولوژیکی (سیاسی/ مذهبی) ۴۹ گفتار دهم: جهانی شدن: ۴۹ مبحث ششم- واکنش محاکم دادگستری در قبال ارتکاب این جرم. ۴۹ مبحث هفتم -دیدگاه امام خمینی(ره) و مراجع. ۵۰ گفتار اول: قانون مربوط به مجازات اسید پاشی ۵۲ گفتار دوم: مجازات جرم اسید پاشی از منظر جنبه عمومی جرم. ۵۳ گفتار سوم: عفو. ۵۴ فصل چهارم-بررسی عناصر و مجازات جرم اسید پاشی ۵۶ مبحث اول-بررسی عناصر جرم اسید پاشی ۵۷ گفتار دوم: ارکان اصلی متشکله جرم اسیدپاشی ۵۷ بند اول رکن قانونی ۵۷ بند دوم رکن مادی ۵۷ بند سوم- رکن روانی ۶۰ گفتار دوم-ارکان دیگر جرم اسیدپاشی ۶۱ بند اول- مرتکب جرم. ۶۱ بند دوم- بلوغ. ۶۲ بند سوم- عقل ۶۳ بند چهارم- اختیار. ۶۴ بند پنجم- انسان بودن. ۶۵ بند ششم-توجه جرم به شخص دیگر. ۶۶ بند هفتم- عمل مرتکب. ۶۷ بند هشتم-وسیله ارتکاب. ۶۸ بند نهم- نتیجه مجرمانه. ۷۰ بند دهم-فوت مجنی علیه. ۷۰ مبحث دوم-سایر صدمات جسمانی ۷۹ مبحث سوم-شروع به جرم اسیدپاشی ۸۳ مبحث پنجم- معاونت در جرم اسید پاشی ۸۶ مبحث ششم-تعدد جرم اسید پاشی ۸۸ مبحث هفتم-موقعیت اسید پاشیاز نظر مطلق و مقید بودن. ۸۸ مبحث هشتم-تخفیف مجازات جرم اسید پاشی ۸۸ مبحث نهم-تعویق صدور حکم جرم اسید پاشی ۹۰ مبحث دهم-تعلیق اجرای مجازات جرم اسید پاشی ۹۱ مبحث یازدهم –مجازات اسیدپاشی ۹۱ گفتار اول-مجازات حق الناسی ۹۱ بند اول- قصاص نفس. ۹۲ بند دوم- قصاص عضو. ۹۶ بند سوم- بدل از قصاص ۹۸ گفتار دوم- مجازات با جنبه عمومی ۱۰۱ بند اول- حبس. ۱۰۱ بند دوم- سایر مجازات های تبعی و تکمیلی ۱۰۳ فصل پنجم-نتیجه گیری و پیشنهاد ها ۱۰۶ الف-نتیجه گیری ۱۰۷ ب-پیشنهادها ۱۱۷ ج-منابع و مآخذ. ۱۱۹ یکم: منابع فارسی ۱۱۹ دوم: مقالات. ۱۲۰ سوم:جراید. ۱۲۰ چهارم: منابع اینترنتی ۱۲۱ پنجم: منابع لاتین: ۱۲۱ د-چکیده انگلیسی ۱۲۲ چکیده: اسیدپاشی به استفاده تعمدی از اسید جهت حمله به انسان دیگر اطلاق می شود که غالب قربانیان آن، زن ها و کودکان هستند. مهاجمین اغلب سر و صورت قربانی را هدف قرار می دهند تا او را کریه المنظر یا نابینا سازند. حمله اسیدی به ندرت عامل قتل می شود، لیکن باعث لطمات شدید جسمی، وحشت روانی، انزوای اجتماعی و محدودیت فعالیت اقتصادی قربانی یا قربانیان می شود. مهاجمین به چندین دلیل و انگیزه از جمله انتقام به خاطر رد پیشنهاد ازدواج یا روابط جنسی ، مشاجره به خاطر زمین زراعی، تلافی حقارت کشی و حسادت مرتکب اسیدپاشی می شوند. با اینکه ارتکاب این جرم بیش تر در کشور بنگلادش شایع است، اما کشورهایی نظیر هند، پاکستان، کامبوج، افغانستان، ایران، فلسطین، کشورهایی در آفریقا و حتی برخی کشورهای غربی کمابیش شاهد این فعل غیر انسانی هستند. در پژوهش حاضر، سعی شده است به آسیب شناسی پدیده مذموم اسیدپاشی از جمله علل و انگیزه ها، پیامدهای فردی و اجتماعی آن، مجازات ها و راه های پیشگیری و کاهش آن پرداخته شود. جمع آوری داده های تحقیق به صورت کتابخانه ای و یادداشت برداری از متون نوشتاری مانند کتاب، مقالات، جراید و وبگاه های اینترنتی بوده است. یافته های کلی این تحقیق حاکی از آن است که ارتکاب این جرم، عمدتاً ناشی از انتقام جویی های عشقی و ناموسی بوده و هدف آن، از بین بردن زیبایی مجنی علیه به عنوان سر منشأ شر میباشد. کلید واژه ها: اسیدپاشی، جرم، مجازات، پیشگیری، علل و عوامل، پیامدها فصل اول-کلیات تحقیق الف-بیان مساله اسیدپاشی به استفاده تعمدی از اسید جهت حمله به انسان دیگر اطلاق می شود که غالب قربانیان آن، زن ها و کودکان هستند. مهاجمین اغلب سر و صورت قربانی را هدف قرار می دهند تا او را کریه المنظر یا نابینا سازند. حمله اسیدی به ندرت عامل قتل می شود، لیکن باعث لطمات شدید جسمی، وحشت روانی، انزوای اجتماعی و محدودیت فعالیت اقتصادی قربانی یا قربانیان می شود. از طرف دیگر، شمار کثیری از قربانیان که از کشورهای توسعه نیافته هستند بدون حمایت قضائی، حمایت مالی و دستیابی آسان و مکفی به امدادهای پزشکی و در نتیجه با چهره ای کریه یا چشمانی نابینا در عذابی مادام العمر رها می شوند. مهاجمین به چندین دلیل و انگیزه از جمله انتقام به خاطر رد پیشنهاد ازدواج یا روابط جنسی ، مشاجره به خاطر زمین زراعی، تلافی حقارت کشی و حسادت مرتکب اسیدپاشی می شوند. با اینکه ارتکاب این جرم بیش تر در کشور بنگلادش شایع است، اما کشورهایی نظیر هند، پاکستان، کامبوج، افغانستان، ایران، فلسطین، کشورهایی در آفریقا و حتی برخی کشورهای غربی کمابیش شاهد این فعل غیر انسانی هستند. کارشناسان اجتماعی و قضائی و جامعه شناسان در کنکاش دلایل شیوع ارتکاب جرم با اسید به عواملی همچون سهولت دسترسی به ابزار جرم (اسید)، خلا قضائی و خرده فرهنگ های مخرب در بین جوامع پی برده اند. متأسفانه در قانون مجازات اسلامی چنین جرمی تعریف نشده و برای آن کیفر مقرر نشده است و از آنجا که طبق اصل قانونی بودن جرم و مجازات، هیچ فعل یا ترک فعلی، جرم محسوب نمی‌شود، مگر به موجب قانون، لذا باید به سراغ قوانین جزایی گذشته (قبل از انقلاب) برویم که چنین ماده قانونی را تحت عنوان «قانون مجازات پاشیدن اسید» که مصوب سال ۱۳۳۷ ‌می باشد، خواهیم یافت. متن این قانون به شرح زیر است: «هرکس عمداً با پاشیدن اسید یا هر نوع ترکیبات شیمیایی دیگر موجب قتل کسی بشود، به مجازات اعدام و اگر موجب مرض دایمی یا فقدان یکی از حواس مجنی علیه شود به حبس جنایی درجه یک و اگر موجب قطع یا نقصان یا از کار افتادن عضوی از اعضا شود، به حبس جنایی درجه دو از ۲ سال تا ۱۰ سال و اگر موجب صدمه دیگری شود، به حبس جنایی درجه دو از ۲ سال تا ۵ سال محکوم خواهد شد. مجازات شروع به پاشیدن اسید به اشخاص، حبس جنایی درجه دو از ۲ سال تا ۵ سال است». آنچه در گام نخست مهم جلوه می کند، شناسایی دقیق ریشه ها و عوامل و فرآیندهای مؤثر بر آن جرم است؛ از سوی دیگر، نظر به روند روزافزون موارد اسیدپاشی در جوامع در عصر حاضر، واضح و مبرهن است که سیاست کیفری و مجازات ها به تنهایی کافی نبوده و قدرت بازدارندگی ندارند.در پژوهش حاضر، محقق بر آنست تا به طور مفصل به این پدیده شوم، علل و انگیزه ها و اهداف آن با تاکید بر جامعه ایران بپردازد. ب-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق این جرم که معمولاً روی صورت قربانیان انجام می گیرد،عموماً به انگیزه ی تباه ساختن آینده و گوشه نشین کردن دائمی قربانی انجام می گیرد که متاسفانه در عمل نیز چنین شده و قربانی جرم تا مدت های طولانی و حتی تا پایان عمر از بند لطمات جسمانی و روانی این جرم خلاصی نخواهد یافت . با این وجود این جرم از جرایمی است که در کتب و مقالات حقوقی مهجور مانده و کم تر مورد تحلیل حقوق دانان و ارباب نظر قرار گرفته است. تکرار حوادث اسیدپاشی در جامعه، موضوعی قابل تأمل است و در جامعه ما اسیدپاشی نتیجه یک پدیده تام است، یعنی جمیع عوامل اقتصادی، فرهنگی، مذهبی و فضای اجتماعی در بروز این حوادث دخیل هستند. باتوجه به جو اجتماعی جامعه و عواملی که برای بروز چنین حوادثی مساعد است، بدون شک اگر نگوییم در آینده پدیده اسیدپاشی در کشور افزایش خواهد یافت،دست کم می توان به جرات ادعا کرد که بنا به دلایل عدیده ای همچون به سستی گراییدن بنیان های اعتقادی، اخلاقی وسنن فرهنگی، رشد نرخ بیکاری، عدم توزیع عادلانه ثروت و موقعیت های اجتماعی و عدم احقاق متناسب برخی مطالبات دیگر، بروز خشونت و پرخاشگری در روابط و فضاهای اجتماعی و بین افراد جامعه غیرمحتمل نیست که اسیدپاشی می تواند کمافی السابق یکی از مظاهر و مراتب آن باشد. لذا شایسته است رهبران و مدیران کلان و نخبگان کشور ضمن شناخت و تسلط به زوایا و ویژگی های تهدیدهای فعلی و آتی کشور، در جهت کاهش معضلات جامعه و مهم تر از آن، در حوزه پیشگیری از بحران ها و سونامی های در پیش رو از جمله حملات اسیدی تلاش و برنامه ریزی کنند. برخلاف جوامع غربی که مطالعات و کنکاش گسترده ای در ارتباط با اسیدپاشی و جستجوی موارد عینی آن در کشورهای کمتر توسعه یافته انجام داده و گزارش های فراوانی از مشاهدات خود انعکاس داده اند، این پدیده در کشور ما، با وجود ارتکاب قابل ملاحظه آن، به ویژه در دو دهه اخیر صرفا به انعکاس در رسانه ها ی نوشتاری محدود شده و به طرز معنی داری، نه تنها زوایا، دلایل و انگیزه ها و حتی تعداد دقیق سالانه ارتکاب این جرم مبهم و مجهول مانده است، بلکه در حوزه ی قضایی و کیفری نیز شاهد وضع قوانین کیفری متناسب با آن نیز در طی دهه های گذشته نبوده ایم. ج-سوابق تحقیق نجفی توانا[۱] محقق و استاد دانشگاه، با رویکردی جرم شناختی به اسیدپاشی نگریسته و آن را یک موقعیت متمایز و متفاوتی در میان انواع جرایم خشونت آمیز جسمی معرفی می کند. خوارزمی[۲] در مقاله ای تحت عنوان « بررسی جرم اسیدپاشی از نگاه فقه و قانون مجازات اسلامی» ، ضمن ارائه تعریفی جرم شناختی از اسیدپاشی، به احکام کیفری آن در قوانین قضایی جمهوری اسلامی ایران اشاره می کند. معید فر[۳] در این راستا، او نیز به ریشه های رفتارهای این چنینی در جامعه پرداخته. حسنی[۴] دست به ابتکار جالبی زده و در بحبوحه تشدد آرا و ایده ها نسبت به نوع و میزان مجازات مرتکبین اسیدپاشی، با طرح سه سوال پیرامون حکم مجازات عاملین اسیدپاشی، کیفیت اجرای قصاص و مجازات جایگزین اعدام از علمای عظام اسفتا نموده اند که به تفصیل در فصل سوم آورده خواهد شد. فلاح ماکرانی[۵] طی مقاله ای تحت عنوان ” بررسی علل بروز جرم اسیدپاشی از منظر قانون و جامعه” به مباحثی همچون ویژگی های روانی و شخصیتی اسیدپاش و دیدگاه جامعه بر او ، انگیزه ها و پیامدهای این عمل، برخی راهکارهای پیش گیرانه و . پرداخته است. صادقی[۶] راهکاری را جهت حل ضعف قوانین کیفری کنونی مطرح می کند و علاوه بر استفاده از مجازات های قابل اعمال فعلی، عنوان کیفری نهادن بر قصاص را بسیار موثر می داند. معید فر[۷] در این راستا، او نیز به ریشه های رفتارهای این چنینی در جامعه پرداخته و می گوید: «زمانی که طرح هایی این چنینی مانند حمایت از ناهیان امر به معروف و نهی از منکر در جامعه مطرح می شود و مسئله برخورد با افراد جنبه شخصی پیدا می کند، ممکن است حوادث سازمان یافته و خطرناکی نظیر این در جامعه مطرح شود. حافظی[۸] فوق تخصص جراحی لاستیک است. وی با بیان این که آمار سوختگی به د لیل اسید پاشی در کشور ما نسبت به آمارهای جهانی درصد بسیار بالایی را به خود اختصاص داده است. فروتن[۹] مدیرعامل انجمن قربانیان سوختگی، ضمن بازشماری علل و شرایط پیدایش اسیدپاشی، در مورد راهکارهای موجود برای پیشگیری. کشاورز[۱۰] کشاورزی،اسید پاشی به زنان را ثمره افراطی‌گری قلمداد کرد. آقاخانی[۱۱] متخصص پزشکی قانونی است و طبعا این جرم را از منظر پزشکی قانونی می نگرد و اطلاعاتی راجع به نسبت جنسیت قربانیان و نواحی آسیب دیده آنان ارائه می دهد. د-اهداف تحقیق الف) هدف اصلی(کلی) تحقیق: هدف کلی این تحقیق، بررسی و تحلیل اسیدپاشی ، علل، انگیزه ها و آثار آن است. . ب) اهداف فرعی(اختصاصی): بررسی و تبیین مفهوم اسیدپاشی و ماهیت آن بررسی و تحلیل حقوقی جرم اسیدپاشی در نظام حقوقی ایران بررسی و شناخت انگیزه ها و آثار پدیده اسیدپاشی ارائه راهکارهای لازم و مناسب جهت پیشگیری یا کاهش آن از سوی مسئولان، متولیان امر و افراد جامعه ه-سوالات تحقیق الف) سوال اصلی تحقیق: ۱- مهم ترین عوامل موثر در وقوع پدیده اسیدپاشی از منظر جرم شناسی کدامند؟ ب) سوال­های فرعی(ویژه): ۱- انگیزه های ارتکاب جرم با اسید کدامند؟ ۲- آثار زیان بار اسیدپاشی چیست؟ ۳- سیاست کیفری موضوعه ایران در باب مبارزه با اسیدپاشی چیست؟ است: در فصل اوّل به کلیات تحقیق، بیان مسأله و اهمیت موضوع پرداخته شده است. در فصل دوم به ادبیات تحقیق و موضوعاتی چون مفهوم رسانه و انواع رسانه، تعریف جرم و نابهنجاری اجتماعی از دیدگاه‌های مختلف و تعریف پیشگیری از وقوع جرم و مفهوم آن و اشاره‌ای اجمالی به انواع پیشگیری بحث شده است. در فصل سوم نقش تلویزیون در ارتکاب جرم به بحث گذاشته شده است. در ذیل این عنوان موضوعاتی چون: تئوری‌های نقش تلویزیون در ارتکاب جرم و شیوه‌های اثربخشی تلویزیون در ارتکاب جرم و نابهنجاری اجتماعی از جمله تحریک و تسهیل ارتکاب جرم به بحث گذاشته شده است. در فصل چهارم به نقش تلویزیون در پیشگیری از ارتکاب جرم پرداخته شده است. در این فصل موضوعاتی همچون: آسیب‌شناسی تلویزیون، شاخصه کلی پیشگیری از طریق تلویزیون و پیشگیری از جرم از دیدگاه سطح تأثیر، دیدگاه زمانی و پیشگیری از دیدگاه روان‌شناختی و شیوه‌های پیشگیری از جرم از طریق تلویزیون به بحث گذاشته شده است.