قوانین و مقررات،بخصوص قوانین شکلی- در طول زمان و در نتیجۀ تحولات جامعه و صدور آرای متعدد از محاکم  در حال تغییر و تکمیل هستند. اکثریت حقوق دانان تغییرات مکرر قوانین ماهوی را نفی کرده اند ولی در مقابل، انعطاف پذیر بودن قوانین و مقررات شکلی را  جایز و حتی ضروری می دانند. به عبارت دیگر، قوانین شکلی و قوانین مربوط به تشریفات دادرسی نسبت به  قوانین ماهوی بیشتر قابلیت تحول و دگرگونی را دارند.
در کشورمان ایران نیز قوانین شکلی پا به پای پیشرفت علمی و عملی، در حال تکمیل و اصلاح است و از جملۀ این قوانین شکلی، مقررات راجع به دعاوی اعسار است که با توجه به مقتضیات زمان، شکل متفاوتی از قبل پیدا کرده است.


فهرست مطالب
فصل اول کلیات تحقیق ۷
مقدمه. ۸
۱-۱- تعریف اعسار. ۹
۱-۲- انواع اعسار. ۱۱
۱—۳- دادگاه صلاحیت دار و نحوه‌ی رسیدگی. ۱۵
۱-۵- آثار و نتایج اعسار در سایر قوانین. ۲۱
۱-۶-  اعسار از محکوم به. ۲۳
فصل دوم   مقررات جزایی و ضمانت اجرای کیفری. ۲۸
۲-۱-  حبس معسر در قوانین موضوعه ی ایران ۲۹
۲-۱-۱-  تحول قوانین در مورد محکومین جزایی. ۳۱
۲-۱-۲-  اعسار از پرداخت ضرر و زیان ۳۲
۲-۲- اثبات پول نداشتن در پرداخت مهریه لازم نیست ۳۷
۲-۳- کاهش چشمگیر جمعیت کیفری با دستور‌العمل جدید رییس دستگاه قضا. ۳۸
۲-۳- اعسار از پرداخت هزینه دادرسی. ۴۰
۲-۴- مزایای ثبوت اعسار. ۴۱
۲-۵-تکلیف ورثه معسر ۴۲
۲-۶- چگونگی رسیدگی به دعوی اعسار. ۴۳
۲-۷- مقررات جزایی اعسار. ۴۵
۲-۸- دعوی اعسار و تقسیط. ۴۶
۲-۹- نحوه اجرای محکومیت های مالی. ۴۶
فصل سوم زمان تقدیم دادخواست اعسار در قانون آیین دادرسی در امور مدنی ایران ۴۸
۳-۱- – بررسی نظریات موجود در مورد زمان تقدیم دادخواست اعسار. ۴۹
۳-۱-۱- – نظریه عدم امکان درخواست اعسار قبل از محکومیت قطعی. ۴۹
۳-۱-۲-  نظریه عدم امکان درخواست اعسار قبل از حبس ۵۱
۳-۱-۳- – نظریه امکان درخواست اعسار قبل از حبس ۵۲
۳-۱-۳-  نظریه جواز درخواست توأمان و بصورت دادخواست تقابلی. ۵۴
۳-۲-  برخی ابهامات در رأی وحدت رویه جدید ۵۴
۳-۳- نتیجه گیری. ۶۴