گرایش :حقوق جزا و جرم شناسی
دانشگاه آزاد اسلامی
رشته حقوق
گرایش:حقوق جزا و جرم شناسی
عنوان
بررسی فقهی و حقوقی عقد صلح در حقوق ایران
استاد
دکتر نبی زاده
پاییز ۱۳۹۳
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده ۱
فصل اول :کلیات ۳
مقدمه ۳
۱-علت انتخاب موضوع ۳
۲-بیان مسأله ۳
۳-اهمیت وضرورت انجام تحقیق ۴
۴-سؤالات تحقیق ۴
۵-فرضیههایتحقیق ۴
۵-پیشینه تحقیق ۴
۶-مشکلات پیش روی ۶
۷-اهداف مشخص تحقیق ۶
۸-جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق ۶
۹-روش تحقیق ۶
۱۰-خلاصه تحقیق ۷
فصل دوم: مفاهیم و سابقه ی فقهی موضوع
مبحث اول-تعریف عقدصلح ۹
مبحث دوم-اقسام عقدصلح ۱۰
مبحث سوم – پیشینهتاریخیصلح ۱۱
گفتار اول– مفهوم و تعریف عقد صلح از نظر فقها ۱۱
گفتار دوم – مفهوم و تعریف عقد صلح از نظر حقوقدانها ۱۳
گفتار سوم– در حقوق اسلام ۱۵
گفتار چهارم– در حقوق ادیان دیگر ۱۸
بند اول : دین زرتشت ۱۸
بند دوم: دین یهود ۱۹
بند سوم: دین مسیح ۱۹
بند چهارم : نظر کتاب و احادیث و فقها راجع به عقد صلح ۲۱
فصل سوم :تحلیل حقوقی مبانی ماده ۷۶۸ ق.م ۲۷
مبحث اول :تحلیل ماده ۷۶۸ ۲۸
گفتار دوم: پیشینهتصویب ماده ۷۶۸ ق.م ۳۱
گفتار سوم : مبانی ومستندات فقهی وحقوقی ماده ۷۶۸ ق.م ۳۲
.مبحث دوم: شرایط عقدصلح ۳۴
مبحث سوم :فسخ عقدصلح ۳۴
گفتار اول :فسخ به خیار ۳۴
مبحث چهارم :بررسی عقد صلح و ماده ۱۰ قانون مدنی ۳۵
مبحث پنجم : کافی بودن علم اجمالی نسبت به عوضین درعقد صلح ۴۲
نتیجه گیری ۴۴
پیشنهادها ۴۸
فهرست منابع: ۴۹
چکیده
ماده ۷۶۸ قانون مدنی به سبب گستره وسیع و کارایی بسیار زیادش در معاملات مدنی و تجاری, از معدود موادی است که در روابط اقتصادی امروز می تواند کاربرد فراوان داشته باشد, ولی به دلیل عدم آشنایی عموم مردم و عدم تبیین و شرح زوایای مختلف آن توسط دانشیان حقوق, کمتر به کار گرفته شده است.در این پایان نامه سعی کرده ایم بررسی همه جانبه ی از عقد صلح داشته باشیم. نتایج نشان می دهد با بررسی پیشینه تاریخی ماده مذکور در فقه و حقوق و تحکیم مبانی آن , موضوعات فوق, حجت شرعی و قانونی می یابند و در آن صورت, هر یک از آنها می تواند راه گشای بسیاری از موانع و مشکلات موجود جامعه باشد. روش تجزیه و تحلیل داده ها از طریق روش تحلیلی استنباطی است.
واژگان کلیدی:عقد،صلح،فقه،حقوق.
فصل اول :کلیات
مقدمه
۱-علت انتخاب موضوع
صلح در عین سادگی در باطن دارای ظرافت دقیقی است و این ظرافت وقتی احساس می‌شود که «سید‌العقود» به لحاظ شرایط پیش‌آمده با یک یا چند عقد جایز یا لازم دیگر ممزوج شده و حالت جدیدی را پدید می‌آورد.در این گونه موارد باید به این نکته مهم توجه داشت که چنین حالا‌ت منحصر به فردی قبل از هر چیز در اثر اعمال فرآیندی به نام صلح حادث گشته‌اند و درواقع صلح مقدم بر عقود دیگری است که به فراخور شرایط پیش‌آمده با یکدیگر ترکیب شده‌‌اند.زمانی که چنین امری پذیرفته شود، می‌توان ماجرا را تمام شده انگاشت.ماده ۷۵۹ را هم می‌توان در راستای خط سیر ماده ۷۵۸ دانست.در این پایان نامه برآنیم تا به سوالات زیر پاسخ دهیم.
آیا عقد صلح لام است یا جایز؟آیا گزارش اصلاحی صادره از دادگاه یا شوراء قابل ابطال است یا خیر؟
۲-بیان مسأله
عقد صلح در میان عقود شناخته شده دارای امتیازات و ویژگی های خاصی است که به این عقد، جایگاه مهم ووالایی را بخشیده است. از سویی، عقدی مستقل و اصیل می باشد که در احکام و شرایط تابع هیچ یک از عقود دیگر نیست. از سوی دیگر، این عقد می تواند نتایج و ثمرات بیشترعقود و ایقاعات شناخته شده، یا حتی قراردادهای نو پیدایی را که تحت هیچ یک از عقود معین جای نمی گیرند، به بارآورد. این گستردگی و توسعه منحصر به عقد صلح می باشد،و عقود دیگراز آن بی بهره اند.
اصلاح ذات البین و سازش بین افراد سابقه تاریخی دارد و در آیات متعدد قرآن کریم و روایات و احادیث اسلامی نیز از آن سخن به میان آمده است ، آنجا که پیامبر گرامی اسلامی فرمودند : « صلاح ذات البین افضل من عامه الصلاه و الصیام » اصلاح زد و خوردی که موجب جدایی بین شما گردد , از کلیه نماز و روزه‌ها بهتر است.واژه صلح در لغت به معنی مسالمت، سازش و از بین بردن نفرت میان مردم است و کلمات صلاح و صالح از همین واژه ریشه گرفته اند که به ترتیب به معنی مطابق با عدل و انصاف ، شایسته و به دور از هرگونه فساد می باشند .صلح از قدیمی‌ترین آرمان‌های بشری است و به دلیل اینکه از هر ارزش دیگری در معرض تهدید و مخاطره بوده است، همواره انسان‌ها چه از نظر تئوریکی و چه به لحاظ راه‌حل‌های عملی مقطعی در تلاش چاره‌جویی برای رسیدن به آن بوده‌اند.
۳-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
صلح در قانون مدنى ما که متخذ از فقه امامیه است، معنى وسیع ترى دارد به طورى که عقد صلح مى تواند به طور فرعى جایگزین عقود دیگرى مانند بیع، اجاره و عاریه قرار گیرد. عقد صلح در فقه امامیه به عنوان سید الاحکام معروف است. از نظر نویسندگان قانون مدنى لزومى ندارد حتماً اختلافى موجود باشد تا عقد صلح محقق شود، بلکه این عقد مى تواند وسیله معامله و یا اجاره و یا. هم قرار گیرد. به همین جهت قانون مدنى در ماده ۷۵۲ عقد صلح را در معناى وسیع آن پذیرفته است زیرا به موجب ماده فوق عقد صلح ممکن است براى رفع مرافعه و دعوى و یا در مورد معامله و یا سایر عقود به کار رود.با معنى وسیع و گسترده اى که عقد صلح در قانون مدنى ما دارد فرق بین آن و سایر عقود کمى دشوار به نظر مى رسد. چه بسا دو نفر خانه اى را مورد خرید و فروش ( بیع) قرار مى دهند ولى براى فرار از شروط بیع، عنوان صلح را براى آن برگزینند و یا منافع ملکى را به اجاره واگذار مى کنند اما نام صلح منافع را بر آن مى گذارند.
اما آنچه مسلم است در عقد صلح تفاهم و تعامل و سازش بین طرفین وجود دارد و همین موجب امتیاز عقد صلح بوده و آن را از سایر عقود ممتاز مى کند.وجود اختلاف نظرهای .و همچنین وسعت معنایی عقد صلح رد فقه و حقوق ایران مارا بر این داشته تا در این موضوع به تحقیق بپردازیم.
۴-سؤالات تحقیق
۱-آیا عقد صلح لازم است ؟
۲-آیا گزارش اصلاحی صادره از دادگاه یا شوراء قابل ابطال است ؟
۵- فرضیههای تحقیق
۱-بلی،عقد صلح لازم است.
