گرایش :حقوق جزا و جرم شناسی
دانشگاه آزاداسلامی
واحدعلوم وتحقیقات مازندران
گروه علوم انسانی
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشته حقوق جزا و جرم شناسی (M.A)
عنوان :
شروع به جرم سرقت و کلاهبرداری در حقوق جزای ایران
استاد راهنما:
دکتر حسن حاجی تبار
استاد مشاور:
دکتر سید اسماعیل هادی تبار
تابستان ۱۳۹۲
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
عنوان صفحه
چکیده .۱
فصل اول/کلیات پژوهش
مقدمه
الف) بیان مسأله ۳
ب) اهمیت و ضرورت تحقیق. ۴
ج) سؤالات تحقیق ۴
د) فرضیه های تحقیق ۵
ه) اهداف تحقیق ۵
و) روش تحقیق ۶
ز) سازماندهی مطالب ۷
فصل دوم : شروع به جرم
مبحث اول : مفهوم شناسی و سابقه تاریخی شروع به جرم ۱۰
گفتار اول : مفهوم شناسی شروع به جرم ۱۰
بند اول : مفهوم لغوی ۱۰
بند دوم : مفهوم اصطلاحی ۱۰
گفتار دوم : سابقه تاریخی شروع به جرم در حقوق ایران ۱۰
بند اول : قبل از انقلاب اسلامی .۱۲
بند دوم : بعد از انقلاب اسلامی .۱۲
مبحث دوم : مراحل ارتکاب جرم .۱۳
گفتار اول : مراحل عدم دخالت حقوق جزا ۱۴
بند اول : مرحله اندیشه مجرمانه .۱۴
بند دوم : مرحله عملیات مقدماتی جرم ۱۵
گفتار سوم : مراحل دخالت حقوق جزا ۱۶
بند اول : مرحله شروع به جرم ( عملیات اجرایی جرم ) ۱۶
الف- رکن قانونی شروع به جرم ۱۶
ب- رکن مادی شروع به جرم .۱۸
ج- رکن معنوی شروع به جرم ۲۴
بند دوم : مرحله جرم تام .۲۴
فصل سوم : شروع به جرم کلاهبرداری
مبحث اول : مفهوم جرم کلاهبرداری و ارکان آن ۲۸
گفتار اول : مفهوم شناسی جرم کلاهبرداری .۲۸
بند اول : تعریف لغوی ۲۸
بند دوم : تعریف اصطلاحی ۲۹
بند سوم : تعریف قانونی ۳۰
گفتار دوم : عناصر متشکله جرم کلاهبرداری .۳۱
بند اول : رکن قانونی ۳۱
بند دوم : رکن مادی ۳۵
بند سوم : رکن معنوی ۳۶
مبحث دوم : شروع به جرم کلاهبرداری
گفتار اول : تعریف شروع به جرم کلاهبرداری و ارکان آن ۳۹
بند اول : تعریف شروع به جرم کلاهبرداری .۳۹
بند دوم : عناصر متشکله شروع به جرم کلاهبرداری .۴۱
الف- عنصر قانونی .۴۱
ب- عنصر مادی.۴۲
ج- عنصر معنوی ۵۱
گفتار دوم : شروع به جرایم در حکم کلاهبرداری و مجازات آن .۵۶
بند اول : مصادیق جرایم در حکم کلاهبرداری و شروع به جرم آن .۵۶
الف- مصادیق جرایم در حکم کلاهبرداری ۵۸
بند دوم : شروع به جرایم در حکم کلاهبرداری .۶۱
بند سوم : مجازات شروع به جرم کلاهبرداری و رویه قضایی.۶۳
الف – مجازات شروع به جرم کلاهبرداری ۶۴
ب- نمونه آرای قضایی در مورد شروع به جرم کلاهبرداری .۶۵
۱-تحصیل سند .۶۵
۲-تحصیل سند از طریق توسل به وسایل متقلبانه ۶۷
۳-تعیین مجازات برای عملیات اجرایی .۷۱
۴-نقد مادی .۷۳
فصل چهارم : شروع به جرم سرقت
مبحث اول : تعریف جرم سرقت و ارکان آن ۷۸
گفتار اول : مفهوم شناسی سرقت ۷۸
بند اول : مفهوم لغوی ۷۸
بند دوم : مفهوم اصطلاحی و قانونی ۷۸
گفتار دوم : ارکان جرم سرقت .۷۸
بند اول : رکن قانونی جرم سرقت .۷۹
بند دوم : رکن مادی جرم سرقت ۸۰
بند سوم : رکن روانی جرم سرقت ۸۱
مبحث دوم : شروع به جرم سرقت در ایران
گفتار اول : تعریف شروع به جرم سرقت و عناصر متشکله آن ۸۳
بند اول : تعریف شروع به جرم سرقت ۸۳
بند دوم : عناصر تشکیل دهنده شروع به جرم سرقت ۸۴
الف- عنصر قانونی ۸۴
ب- عنصر مادی ۸۶
ج- عنصر روانی ۹۱
گفتار دوم : مجازات شروع به جرم سرقت و نمونه هایی از رویه قضایی .۹۳
بند اول : مجازات شروع به جرم سرقت .۹۴
الف- شروع به جرم سرقت مستوجب حد .۹۵
ب- شروع به جرم سرقت های تعزیری مشدده .۹۵
ج- شروع به جرم سرقت های تعزیری ساده .۹۶
بند دوم : نمونه آرای قضایی ۹۸
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهاد
نتیجه گیری ۱۱۰
پیشنهاد .۱۱۶
فهرست منابع .۱۱۷
چکیده
تحقیق حاضر تحت عنوان ” شروع به جرم سرقت و کلاهبرداری در حقوق جزای ایران ” جهت ارائه پایان نامه می باشد . هدف تحقیق تحلیل و بررسی موضوع شروع به جرم سرقت وکلاهبرداری ، تبیین مقررات عمومی و اختصاصی حاکم بر شروع به ویژه سرقت و کلاهبرداری در حقوق جزای موضوعه ایران ( قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ )، بررسی و شناسایی خلاء ها و ابهامات آن است .
این تحقیق با روش کتابخانه ای و تحلیل و توصیف موضع قانونگذاری موضوعه ایران به این نتیجه رسیده است که بر اساس قانون جدید مجازات اسلامی یعنی سال ۱۲۲ بندهای آن شروع به جرائم سرقت مستوجب حد و بعضی از سرقت های تعزیری موضوع مواد عیر از ۶۵۱ الی ۶۵۴ قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۵ ، نیز جرم بوده و قابل مجازات است و همین طور شروع به جرم کلاهبرداری طبق قوانین موضوعه ایران جرم است .
کلید واژه : جرو ، شروع به جرم ، سرقت ، کلاهبرداری ، تهیه مقدمات جرم ، مجازات
فصل اول
کلیات مسئله پژوهش
مقدمه
الف – بیان مسأله
بی تردید بررسی شروع به جرم سرقت و کلاهبرداری در بررسی در جرم شناسی جهت رفع چالش های قضایی و تطبیق صحیح مصادیق آن با قانون مجازات اسلامی و در خصوص جرم سرقت حتی با شرع اسلام امری لازم و مهم تلقی خواهد شد ، چرا که شروع به جرم مجازات در مفهوم کلی خود یکی از موضوعات مهم حقوق جزای عمومی محسوب می گردد و مانند هر پدیده حقوقی دیگر امری اعتباری بوده که حتی بر اساس رویه قضایی و دکترین حقوقی غالب کشورها از جمله ایران مرحله ای از رفتار محرمانه تلقی می گردد که به دلیل دخالت عامل خارجی ، جرم تحقق پیدا نمی کند . بهر ترتیب ، شروع به جرم سرقت و کلاهبرداری آن میزان از عملیات اجرایی جرایم مذکورهایی از حالت خطرناک مرتکب آن است غالباً موجب مفسده اجتماعی می گردد و با توجه به اینکه یکی از علل تعریز یا مجازات ، ارتکاب اعمال مفسده آور است حکومت اسلامی می تواند آن را جرم تلقی نموده و برای مجازات اعلام نماید .
برای اینکه رفتار مجرمانه به مرحله تام و کامل برسد باید مراحل و مسیرهای مختلفی را پشت سر بگذراند که این امر در اصطلاح حقوق جزا به مراحل تکوین پدیده مجرمانه معروف است . این مراحل و مسیرها عبارتند از :
۱-مرحله اندیشه مجرمانه ( قصد مجرمانه ) ۲- مرحله تهیه مقدمات جرم ( عملیات مقدماتی جرم )
۳- مرحله شروع به جرم ( عملیات اجرایی جرم ) ۴- مرحله جرم تام ( کامل )
شروع به جرم که موضوع تحقیق در این پایان نامه است در حقیقت فیمابین مرحله تهیه مقدمات جرم و جرم تام است . لحظه پایان شروع به جرم مشخص است که آن یک لحظه قبل از جرم تام است ولی تعیین لحظه شروع به جرم در خیلی موارد کار بسیار مشکلی است . تعیین لحظه دقیق شروع به جرم در حقوق جزا ( از حیث جرم داشتن و اعمال مجازات و چگونگی میزان آن ) دارای نقش بسزایی است . به عبارت دیگر ، در بعضی موارد تشخیص میان اینکه آن میزان از عملیات و اقدامات انجام گرفته برای جرم جزء مرحله تهیه مقدماتی جرم است یا شروع به جرم ( عملیات اجرایی جرم ) امر آسان و ساده نیست .
از این رو نگارنده در این تحقیق سعی دارد تا علاوه بر بررسی و شناسایی ماهیت ، شرایط و ارکان و آثار شروع به جرم و مجازات آن بر اساس قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۱ و نیز به ویژه شرایط و ماهیت و مجازات راجع به شروع جرم و جرایم کلاهبرداری و سرقت و مباحث مربوط به آن را معرفی نماید .
ب- اهمیت و ضرورت تحقیق :
مهم ترین فایده حقوقی ای که به تفکیک میان دو مرحله شروع به جرم و تهیه مقدمات جرم مرتبط است این است که علی الاصول مرحله تهیه مقدمات ، جرم نیست مگر اینکه آن عمل انجام گرفته فی نفسه جرم باشد مثل تهیه اسلحه غیر مجاز برای ثتل و تنظیم یک سند جعلی برای کلاهبرداری ولی مرحله شروع به جرم معمولاً مستوجب مجازات است . به همین منظور بیان دکترین حقوقی و حتی رویه قضایی در جهت تمیز دقیق میان این دو مرحله نظریات مختلفی به ترتیب : ۱-نظریه عینی ۲-نظریه ذهنی ۳- نظریه مختلط در این تحقیق سعی در بررسی موضوع قانون گذاری ایران در قوانین مجازات اسلامی (۱۳۷۰ و ۱۳۹۲ ) پیرامون شروع به جرم و تهیه مقدمات جرم و نظریه منبع در این باره از قانون گذار و مهمتر از همه جرم داشتن و مستوجب مجازات بودن شروع به جرم است . چرا که قوانین و مقررات کیفری حقوق موضوعه ( ماده ۴۱ و تبصره های آن ) در باب شروع به جرم و تهیه مقدمات جرم ابهامات و اشکالات حقوقی گسترده ای وجود دارد . همین ابهام ها و اشکالات در قلمرو شروع به جرم جرایم مانند سرقت و کلاهبرداری هم مطرح است . که با ابهامات و اشکالات در تبصره ماده ۶۵۴ ق.م.ا سال ۱۳۷۵ و تبصره ۲ ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین کلاهبرداری ، ارتشاء و اختلال مصوب سال ۱۳۶۷ روبروست که در مواد ۱۲۲ و ۱۲۳ و ۱۲۴ قانون مجازات اسلامی سال ۹۲ در موضوع شروع به جرم تصریح شده است . لحاظ اینکه در مطالعات کتابخانه ای ایران هیچ تحقیقی در این زمینه بویژه در قالب پایان نامه صورت نگرفته است و مضافاتی به اینکه به لحاظ تصویب و لازم الاجرا شدن قانون جدید مجازات اسلامی و ایجاد تغییرات لازم در مقررات شروع به جرم ، تحقیق حاضر جدید و تازه است و مسبوق به سایقه نمی باشد .
ج- سؤالات تحقیق
۱-قانون گذار در قانون مجازات اسلامی ایران در باب شروع به جرم از کدام نظریه تبعیت کرده است ؟
۲-در نظام حقوقی ایران ( قوانین مجازات اسلامی سال ۷۰ و ۹۱ ) تکلیف شروع به جرم از حیث جرم و قابل مجازات بودن آن چگونه است ؟
۳-آیا شروع به جرم سرقت در حقوق جزای ایران جرم و قابل مجازات است ؟
۴- آیا شروع به جرم کلاهبرداری در حقوق و جزای ایران جرم و قابل مجازات است ؟
۵- بر اساس قانون جدید مجازات اسلامی تکلیف شروع به جرم سرقت موضوع مواد غیر از ۶۵۱ الی ۶۵۴ چه می شود ؟
۶- آیا شروع به جرم و سرقت حدی بر اساس قانون جدید مجازات اسلامی جرم است ؟
د- فرضیه های تحقیق
۱-به نظر می رسد قانون گذار ق.م.ا در تمیز میان تهیه مقدمات جرم و شروع به جرم و تعیین مفهوم دقیق آن از نظریه مختلف ( ترکیبی ) تبعیت نموده است .
۲- به نظر می رسد در حقوق جزای ایران در قانون مجازات اسلامی سال ۷۰ اصل بر جرم نبودن شروع به جرم است . در موارد تحقیقات و در قانون مجازات اسلامی جدید اصل جرم بودن شروع به جرم است .
۳- در حقوق جزای ایران شروع به جرم سرقت فقط در موارد خاصی جرم و قابل مجازات است .
۴- به نظر می رسد در حقوق جزای ایران شروع به جرم کلاهبرداری جرم و قابل مجازات است .
۵- به نظر می رسد به موجب قانون جدید شروع به جرم سرقت های تعزیری موضوع غیر از مواد ۶۵۱ الی ۶۵۴ نیز جرم است .
۵- به نظر می رسد بر اسا قانون جدید مجازات اسلامی شروع جرم سرقت حدی جرم است .
ه – اهداف تحقیق
اهداف کلی تحقیق عبارت است از :
– تبیین و بررسی موضوع شروع به جرم کلاهبرداری و سرقت در مقررات کیفری ایران و بررسی و تبیین مقررات عمومی حاکم بر شروع به جرم در حقوق جزای ایران ( قانون ۱۳۹۲ ) .
– بررسی ابهامات و اشکالات حقوقی و قضایی راجع به تحولات شروع به جرم کلاهبرداری و سرقت در ایران و ارائه راهکارها و راه حل های منطقی جهت رفع آن اشکالات و ابهامات به منظور اجرای رویه قضایی واحد در میان محاکم و اجرای بهتر عدالت جهت ارتقاء جایگاه نظام عدالت کیفری ایران .
