دانشگاه آزاد اسلامی
واحد نراق
پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد (M.A)
گرایش حقوق جزا و جرم شناسی
عنوان:
علل گرایش جوانان و نوجوانان شهرستان کاشان به مواد مخدر و راهکارهای مقابله با آن
استاد راهنما:
جناب آقای دکتر محمد حسین پوریانی
استاد مشاور:
جناب آقای دکترمحمود شهیدی
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
فهرست مطالب:
چکیده
مقدمه.
فصل اول: کلیات تحقیق. ۱
۱- بیان مسأله. ۲
۲- اهمیت موضوع و ضرورت انجام تحقیق. ۳
۳- اهداف تحقیق ۵
۴- سئوالهای تحقیق ۵
۵- پیشینه تحقیق ۶
۶- تعاریف مفاهیم . ۷
الف) تعریف جوان ۷
ب) تعریف نوجوان. ۸
ج) تعریف مواد مخدر ۸
د) راهکارهای مقابله. ۸
فصل دوم: بررسی مفهوم اعتیاد، مواد مخدر و سوابق تاریخی. ۱۰
بررسی مفهوم اعتیاد، مواد مخدر و سوابق تاریخی ۱۱
گفتار اول: مفهوم اعتیاد و عادت و مواد مخدر ۱۱
الف. مفهوم لغوی و اصطلاحی اعتیاد۱۲
ب. مفهوم اعتیاد از نظر سازمان بهداشت جهانی۱۴
ج. اعتیاد از دیدگاه حقوق کیفری و جرم شناسی۱۶
د: اعتیاد از دیدگاه اجتماع.۱۷
ه: مفهوم مواد مخدر.۱۸
۱- مفهوم لغوی مواد مخدر۱۸
۲- مفهوم اصطلاحی مواد مخدر. .۱۹
گفتار دوم: سوابق تاریخی اعتیاد به مواد مخدر۲۰
بند اول: سابقه تاریخی اعتیاد به مواد مخدر در جهان.۲۱
بند دوم: سابقه تاریخی اعتیاد به مواد مخدر در ایران۲۲
بند سوم: سابقه تاریخی اعتیاد به مواد مخدر در استان اصفهان.۲۵
بند چهارم: سابقه و آمار اعتیاد در شهرستان کاشان ۲۶
فصل سوم: طبقه بندی مواد مخدر و عوارض ناهنجاری های آن.۲۷
طبقه بندی مواد مخدر و عوارض ناهنجاری های آن۲۸
گفتار اول: طبقه بندی مواد مخدر۲۸
بند اول: طبقه بندی‌های اولیه.۲۸
بند دوم ـ طبقه بندی پروفسور دونیکر ۲۹
الف. طبقه بندی دونیکر که بر اساس منشاء مواد۲۹
ب. طبقه بندی دونیکر از مواد مخدر بر اساس اثرات سمی مواد ۲۹
بند سوم ـ طبقه بندی تجربی ۲۹
بند چهارم ـ طبقه بندی نهایی ۳۰
الف. مخدرها ۳۰
ب. توهم زاها. ۳۲
ج. مسکن‌ها. ۳۴
د. آرام بخش‌ها. ۳۴
هـ. چسب و مواد فرار. ۳۵
ز. کاتابیس یا شاهدانه ۳۶
ح. داروهای نامرئی یا فراموش شده ۳۷
گفتار دوم: عوارض و ناهنجاریهای ناشی از اعتیاد۳۸
بند اول ـ عوارض و ناهنجاریهای اجتماعی اعتیاد.۳۹
بند دوم ـ عوارض و ناهنجاریهای اقتصادی اعتیاد.۴۰
بند سوم ـ عوارض و ناهنجاریهای سیاسی اعتیاد.۴۲
فصل چهارم :علل گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر در شهرستان کاشان.۴۳
علل گرایش جوانان و نوجوانان به مواد مخدر در شهرستان کاشان ۴۴
گفتار اول: عوامل فردی گرایش به مواد مخدر.۴۶
بند اول: مشکلات روانی.۴۷
بند دوم: حس کنجکاوی۴۷
بند سوم ناراحتی و فشارهای روانی۴۹
بند چهارم: لذت جویی و خوشگذرانی۵۰
بند پنجم: انگیزه های درمانی.۵۱
بند ششم: معاشرت با دوستان ناباب.۵۳
گفتار دوم: عوامل جسمی در گرایش به مواد مخدر۵۶
بند اول: اثرارث، کرومزوم ها و ژن ها۵۶
بند دوم: ابتلا به بیماری های مزمن.۵۶
بند سوم :نژاد۵۷
بند چهارم: جنسیت.۵۷
بند پنجم: سن.۶۰
گفتار سوم: عوامل روانی در گرایش به مواد مخدر۶۲
بند اول: بیماریهای روانی و اعتیاد۶۲
الف.عقب ماندگی ذهنی.۶۳
ب. اسکیزو فرنی۶۳
بند دوم: بیماریهای عصبی.۶۳
الف. احساس گناه و تقصیر۶۳
ب. کنجکاوی.۶۴
ج. استقلال طلبی.۶۴
د. نجات از مشکلات۶۴
بند سوم: اختلال منش و رفتارهای غیر عادی ۶۵
گفتار چهارم: عوامل اجتماعی در گرایش به مواد مخدر ۶۵
بند اول: محیط خانواده ۶۶
الف. تشنج در خانواده. ۶۷
ب. کمبود محبت ۶۷
ج. روابط عاطفی. ۶۷
د. زیاده روی در محبت. ۶۸
ه. تاثیر رفتار و کردار والدین. ۶۸
و. اعتیاد مسر. ۶۸
بند دوم: محیط تحصیلی. ۷۰
بند سوم: نقش دوستان ۷۰
بند چهارم: شغل ۷۰
گفتار پنجم: عوامل جغرافیایی در گرایش به مواد مخدر. ۷۳
الف. رشد جمعیت ۷۳
ب. شهر و روستا ۷۳
بند اول: مهاجرت ۷۴
الف. مهاجرت به شهرها ۷۴
ب. مهاجرت از کشوری به کشور دیگر ۷۵
گفتار ششم: عوامل اقتصادی در گرایش به مواد مخدر ۷۵
گفتار هفتم: عوامل فرهنگی در گرایش به مواد مخدر. ۷۷
الف) جهل و بی سوادی. ۷۸
ب) میزان سواد والدین. ۷۸
ج) امکانات رفاهی. ۷۸
فصل پنحم: راه های مداخله و پیشگیری از اعتیاد در کاشان ۷۹
راه های مداخله و پیشگیری از اعتیاد در کاشان . ۸۰
مبحث اول: تعریف، مفهوم و اقسام پیشگیری ۸۱
گفتار اول: تعریف و مفهوم پیشگیری. ۸۱
بند اول: معنای لغوی پیشگیری. ۸۲
بند دوم: معنای اصطلاحی پیشگیری. ۸۲
گفتار دوم: اقسام و تقسیمات پیشگیری. ۸۴
بند اول ـ پیشگیری انفعالی و پیشگیری فعال ۸۵
بند دوم ـ پیشگیری بزه دیده مدار و مرتکب مدار ۸۵
بند سوم ـ پیشگیری سه مرحله‌ای بر اساس الگوی پزشکی ۸۶
الف. پیشگیری اولیه ۸۶
ب. پیشگیری ثانویه ۸۷
ج. پیشگیری ثالث یا نهایی ۸۹
بند چهارم ـ پیشگیری عام و پیشگیری خاص ۹۰
الف. پیشگیری عام. ۹۰
ب. پیشگیری خاص. ۹۰
بند پنجم ـ پیشگیری کیفری و غیر کیفری. ۹۲
الف. پیشگیری کیفری و قضایی. ۹۲
ب. پیشگیری غیر کیفری ۹۲
۱- پیشگیری وضعی. ۹۲
۲- پیشگیری جامعوی. ۹۳
۳- پیشگیری رشد مدار. ۹۴
گفتار سوم: پیشگیری از پدیده اعتیاد در قوانین ایران. ۹۴
بند اول ـ پیشگیری کیفری اعتیاد در قوانین موضوعه. ۹۶
بند دوم ـ پیشگیری غیر کیفری از اعتیاد در قوانین موضوعه. ۹۷
دیدگاه حضرت امام خمینی در پیشگیری از اعتیاد ۱۰۰
گفتار چهارم: راهکارهای پیشگیری از گرایش اعتیاد به مصرف مواد مخدر در شهر کاشان ۱۰۳
بند اول ـ تاکید بر گروه همسالان و پیشگیری از معاشرت با دوستان ناباب ۱۰۴
بند دوم ـ پیشگیری از طریق آموزش. ۱۰۷
الف. آموزش خانواده‌ها. ۱۰۷
ب. بهبود نظام آموزشی ۱۰۸
ج. آموزش مهارت‌های اساسی زندگی. ۱۱۰
د. آموزش از طریق رسانه‌های گروهی ۱۱۱
بند سوم ـ فعالیت‌های جایگزین و پر کردن اوقات فراغت. ۱۱۲
بند چهارم ـ تغییر نگرش افراد. ۱۱۳
بند پنجم ـ ارتقاء فرهنگی شهرستان کاشان. ۱۱۴
نتیجه گیری. ۱۱۸
راهکار ها و پیشنهادها ۱۲۰
منابع. ۱۲۳
کتب. ۱۲۳
پایان نامه ۱۲۵
مقاله ۱۲۵
سایت.۱۲۷
چکیده:
امروزه گرایش روزافزون افراد بشر به سوی مواد مخدّر و محرّک به طور عام و در این میان گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف مواد مخدّر و محرّک به طور اخص، از مسائل و معضلات اجتماعی تمامی کشورهای دنیا، بالأخص کشور ایران است.
پژوهش حاضر به بررسی عوامل موثر بر گرایش نوجوانان وجوانان شهرستان کاشان به مصرف مواد مخدر وراهکار های مقابله به آن می پردازد.در این پژوهش سعی شده است به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که کدام یک از عوامل بر گرایش نوجوانان و جوانان کاشانی موثر است.در این تحقیق متغیرهایی نظیر عوامل جغرافیایی اجتماعی فردی اقتصادی و فرهنگی به عنوان عوامل تاثیرگذارتعیینومورد بررسی قرار گرفته است.نوع پژوهش کاربردی وروش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است.جامعه آماری شصت نفر از جوانان و نوجوانان معرفی شده کاشانی به دادگاه انقلاب که مورد حکم واقع وبه زندان معرفی شده اند می باشد.ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه محقق ساخته مورد تایید اساتید و صاحب نظران آمار های دادگاه انقلاب، زندان کاشان، مراجع انتظامی و اداری کاشان می باشد که با بهره جستن از آمار استنباطی، به تجزیه و تحلیل سئوالات و فرضیه ها پرداخته شده است. نتایج حاصله از آزمون فرضیات بیانگر آن است که وابستگی به دوستان و گروه همسالان، حس کنجکاوی فرد، نقش خانواده، جامعه و عوامل فردی و نظیر (عوامل جسمی ژنتیک، استقلال طلبی، مشکلات روانی، انگیزه های درمانی و غیره) در گرایش و تمایل جوانان و نوجوانان شهرستان کاشان به مواد مخدر تأثیر دارد و به منظور کاهش گرایش افراد به مواد مخدر و راهکارهای مقابله پیشنهاد می شود نهادهای مختلف اجتماعی (خانواده، مدرسه و جامعه) با ایجاد تفریحات سالم ،ایجاد تغییر در برنامه های موجود در رسانه ها ،ارتقاء سطح تحصیلات خانواده، توجه والدین به فرزندان و دوست یابی آنان، اطلاع رسانی به خانواده ها و افراد نسبت به پیشگیری از گرایش نوجوانان و جوانان کاشان به مواد مخدر اقدام نمود.
مقدمه:
یکی از بلاهای خانمان سوز که آفتی بر پیکر جوامع بشری است مسئله مواد مخدر و اعتیاد بدان می باشد که قدرت تفکر، خلاقیت، توان و کوشش و سازندگی را از انسان ها گرفته و بنیان خانواده و اعتقاد و باورهای دینی آن ها را در معرض نابودی و از هم پاشیدگی قرار داده و متاسفانه روز به روز رو به گسترش است.
امروزه مسئله اعتیاد به مواد و داروها چه به مواد مجاز و چه به مواد غیر مجاز، بصورت یک مشکل جهانی و فراگیر درآمده است.آمارهای منتشره از سوی سازمان های بین المللی، مخصوصا سازمان بهداشت جهانی، کمیته کنترل جهانی مواد مخدر و سازمان یونسکو حاکی از افزایش فزاینده مصرف این مواد در سرتاسر جهان است. بر هیچکس پوشیده نیست که گسترش این روند، تیشه بر ریشه بنیادهای اخلاقی، اقتصادی و اجتماعی یک جامعه می زند و آنرا از درون دچار فساد کرده و در نهایت به انحطاط می کشاند.
اعتیاد به مواد مخدر از جرایم مهمی است که در سالهای اخیر جوانان و نوجوانان به آن گرایش داشته و نسبت به سالهای قبل افزایش یافته است. بر اساس تحقیقات صورت گرفته جوانان و نوجوانانی که والدینشان دچار اعتیاد و مواد مخدر بوده اند بیش از سایر افراد به این جرایم روی می آورند . خانواده، دوستان و آشنایان، بیکاری ، فقر و افسردگی از عوامل مهم گرایش جوانان و نوجوانان به اعتیاد و مواد مخدر است.
همچنین بزهکاری در زمینه مواد مخدر ارتباط مستقیمی با محیط تربیتی و کیفیت برخورداری از تعاملات بین فردی، در محیط های زندگی نظیر محیط خانواده و محیط های تفریحی و اجتماعی دارد.
از طرفی دوران نوجوانی نیز دارای مشکلات و بحرانهای مربوط به خودش می باشد که موفقیت در این مرحله از زندگی منوط به غلبه بر بحران های موجود در آن می باشد و اگر فرد نتواند به طور موفقیت آمیزی بر بحران ها غلبه نماید ، از مسیر اصلی رشد روانی و اجتماعی منحرف شده و دچار مشکلات عدیده ای می شود که از آن جمله می توان پناه بردن به اعتیاد و مواد مخدر نام برد.[۱]
در این تحقیق که در سطح شهر کاشان انجام شده است، سعی شده که با جلب اعتماد جوانان مصرف کننده آمار دقیقی از مصرف مواد در این شهر و علل وعوامل گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف مواد مخدر، خصوصا در چند سال اخیر به دست آید.بر این اساس طبق اخرین آماری که در سال ۱۳۹۲ صورت گرفته از بین ۳۳۱۷ نفر از کل زندانیان این شهرستان ۹۵۹ نفر را زندانیان مواد مخدر تشکیل می دهند.همچنین کشفیات مواد مخدر در این استان بالغ بر یک تن و پنجاه کیلوگرم می باشد که این آمار برای شهرستان کاشان نگران کننده می باشد لذادر این تحقیق سعی گردید علل و عوامل گرایش به این بزه در شهرستان کاشان مورد ارزیابی قرار بگیردو راههای مقابله و پیشگیری از آن بررسی گردد.
فصل اول: کلیات تحقیق
۱- بیان مسأله
اعتیاد در حال حاضر یکی از بزرگترین آسیب های اجتماعی است که در کشورمان وجود دارد و متاسفانه علیرغم تشدید مبارزه با مواد مخدر، روز به روز در حال گسترش است ،آنچه مسلم است برای ریشه کنی این آسیب اجتماعی نیاز به تحقیقات گسترده و آگاهی دادن به خانواده ها در بر خورد با والدینشان است، خصوصا در سن نوجوانی که انسان در مرحله حساسی از زندگی قرار دارد.
مساله اصلی در این پژوهش ها این است که چرا انگیزه مصرف مواد مخدر با وجود آگاهی از زیان های آن در قشر جوان همچنان رو به افزایش است ؟چرا انگیزه مصرف مواد مخدر با وجود تشدید مجازات ها و تبلیغات وسیع درباره آثار مخرب آن افزایش یافته است ؟آنچه مسلم است اینکه برای پیدا کردن جوابی مناسب به این سوالات نیاز به تحقیقات گسترده در این مورد و گسترش بیشتر اگاهی های عمومی و آشنایی والدین در برخورد با فرزندان، و تلاش دولت برای اشتغال زایی جوانان دارد.
با مطالعه آرای دادگاه انقلاب شهرستان کاشان ، و مراجعه به مر کز زندان این شهرستان به خوبی میتوان گرایش جوانان این شهر رابه مصرف مواد مخدر مشاهده نمود. اما به دلیل اینکه آمار رسمی تا کنون در این خصوص اعلام نشده ،مسئولین این شهرستان اقدام مناسبی در جهت بهبود این معضل اجتماعی نکرده اند . هرچند که نیروی انتظامی در این چند سال فعال بوده و توانسته اکثر خورده فروشان در این شهر را دستگیر و تحویل مراجع قضایی دهد ولی آنچه نمایان است دستگیری فروشندگان هم نتوانسته از پیشروی گرایش به مصرف مواد دربین جوانان این شهرستان جلوگیری نماید.
لذا ضروری است که در هر شهر و جامعه علل و عوامل گرایش جوانان و نوجوانان مشخص گردد و در راستای بهبود این وضعیت اقدامات لازم انجام گیرد.
۲- اهمیت موضوع و ضرورت انجام تحقیق:
ابتلای افراد به مواد مخدر و جرایم ارتکابی در ارتباط با مواد مخدر از جمله موضوعاتی است که مدت ها بشریت را تهدید می کند و امروزه غالب کشورهای جهان هریک به نحوی با این آفت مواجه می باشند و زمانی این تهدید قوت می گیرد که نوجوانان و جوانانی که می توانند در آینده کشور نقش به سزایی داشته باشند به عللی در این زمینه گرفتار می شوند و در سالهای اخیر نیز نسبت به سال های قبل افزایش داشته است.
در زمان ما مسئله مواد مخدر شکل مخاطره آمیز و کاملا پیچیده ای به خود گرفته و در عین حال گسترش جهانی یافته است. اعتیاد به مواد مخدر علاوه بر زیان های جدی و خطرناک جسمی از قبیل ابتلا به بیماری های عفونی واگیردار همچون ایدز – هپاتیت – سل- عوارض و مشکلات عدیده اجتماعی و اقتصادی ازقبیل افزایش جرمهای مرتبط با مواد مخدر همچون جنایت و سرقت، فقر و تکدی گری و هدر رفتن سرمایه های کلان مادی کشورها را بدنبال داشته است. کشور ما دارای جمعیتی جوان است. بیش از ۵۰%جمعیت کشور درسنین زیر ۲۰ سال بوده و ۶۲% از این جمعیت در شهرها ساکن بوده و از هر چهار نفر ایرانی یک نفر در معرض مهاجرت قرار دارد. موقعیت استراتژیک ایران و قرارگیری آن در کنار کشورهایی همچون افغانستان و پاکستان که جزو تولید کنندگان عمده مواد مخدر بوده و از طرفی ما یک مسئله ترانزیت و عبور مواد مخدر به جهت ویژگیهای خاص منطقه ای از کشور ما یک مسیر مناسب جهت قاچاق مواد مخدرفراهم ساخته و هم بازار مصرف داخلی آن که رشد روز افزونی داشته است[۱].
پس از پیروزی انقلاب اسلامی علیرغم تلاش بی وقفه نظام مقدس اسلامی کشورمان و تقدیم بیش از ۲۷۰۰ نفر شهید از نیروهای نظامی و انتظامی این روند رو به رشده بوده است در نتیجه آمار معتادین و نیز عوارض ناشی از اعتیاد افراد افزایش داشته است. برآوردهای رسمی اولیه و ساده از تعداد معتادین و سوء مصرف کنندگان مواد مخدر رقمی حدود ۲میلیون نفر را ذکر مینماید و با در نظر گرفتن حداقل یک خانواده ۵ نفری مرتبط با این افراد به رقمی حدود ۱۰میلیون نفر انسان که در ارتباط نزدیک با معضلات و مشکلات ناشی از آن میباشند دست می یابیم. محبوسین زندانهای کشور در سال ۷۷معادل ۱۶۷۷۵نفر بوده که قریب به ۶۰% آنان مرتبط با مواد مخدرو اعتیاد بوده اند.
بر این اساس در ایران به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ایرانی ۲۶۰ نفر در زندان به سر میبرند و به عبارت دقیق تر به ازای هر ۴۰۰ نفر ایرانی یک نفر در زندان میباشد. در ۲۰ سال گذشته قریب ۱۸۳۶۵۳کیلوگرم انواع مواد مخدرکشف و ضبط گردیده است در این سالها نزدیک به ۳۸۱۸۱۲ نفر قاچاقچی و۶۹۹۵۵۷ نفر معتاد شناسایی و دستگیر شده اند قریب ۲۵۶۵۲ نفر معتاد از سال ۶۲ لغایت ۷۷ درمراکز باز پروری کشور پذیرش شده اند که این تنها بخشی از آمارهای واقعی نشان دهنده وضعیت بغرنج و نگران کننده از انسانهای این جامعه است که به ورطه اعتیاد کشیده شده اند.
جوانان و نوجوانان علاوه بر اینکه با مصرف مواد مخدر بزه دیده جرم ارتکابی خود می شوند همچنین قبل از اعتیاد ، قربانی مجموعه عوامل و شرایطی هستند که سبب روی آوردن آنها به اعتیاد می گردد و با اعتیاد این افراد و نیاز به مواد مخدر ، با گذشت مدت کمی با بزهکارانی در زمینه مواد مخدر روبرو می شویم.
مسلما اشاعه مواد مخدر در میان نوجوانان که رکن اساسی در تشکیل و اراده جامعه دارند و فعالیت آنها در زمینه مواد مخدر ، نتایج و اثراتی به مراتب خطرناک تر از افراد بزرگسال دارند.
امروزه نیز وضعیت مواد مخدر در میان این افراد بسیار نگران کننده است به حدی که در مقطع راهنمایی مواد مخدر توسط نوجوانان پسر استعمال می شود، مبارزات و اقدامات پیشگیرانه نه تنها اثر مثبتی در کاهش تعداد نوجوانان و مجرم نداشته بلکه موجب افزایش بی رویه آنان هم شده است، که این امر موجب از بین رفتن پشتوانه جامعه انسانی می شود و از نظر اقتصادی نیز موضوع قابل مداقه است؛ علاوه بر هزینه مصرف روزانه مواد مخدر و ضربه ای که طریقه مصرف به اقتصاد کشور وارد می سازد ، خسارت وارده ، هزینه های بازپروری، درمان و نگهداری، در زندان ها و مبارزه با معتادان و قاچاقچیان نیز ، مخارج سنگینی را به کشور تحمیل می کند.
به این ترتیب اهمیت این مطالعه با توجه به افزایش روز افزون شمار نوجوانان و جوانان معتاد در جرایم مواد مخدر و اثر مخربی که این گونه معضلات در شخصیت جوانان و نوجوانان ، خانواده و حتی جامعه آنها باقی می گذارد مشخص می گردد. لذا ضروری است برای خروج از این بحران بزرگ ، پژوهش های علمی متعددی به منظور تبیین زوایای مبهم این معضل و ارائه راه حل هایی اصولی اختصاص یابد تا با پیشگیری علمی و کارآمد ، شاهد کاهش روز افزون بزه دیدگی و بزهکاری در زمینه مواد مخدر باشیم.
-
رها در شخصیت ، تهران ، انتشارات رشد، سال ۱۳۸۹، صفحه ۴۹
