هرگاه تأخیری نابجا در گزارش اطلاعات رخ دهد، اطلاعات ممکن است خصوصیت مربوط بودن خود را از دست بدهد. اطلاعات زمانی بهموقع هستند که هنگام نیاز برای تصمیمگیری در دسترس کاربر باشند. برخی از سیستمهای اطلاعاتی حسابداری رایانه اولیه کمتر به این هدف دسترسی پیدا کردند. در این سیستمها، اطلاعات موجود در دفتر کل به طور هفتگی یا ماهانه بهروز میشوند، هرچند کارمندان روزانه به اطلاعات جاری نیاز داشتند. برای مثال، فرض کنید که رسید کالا به انبار و صدور آن از انبار روزهای جمعه به دفتر کل منتقل میشود. یک مشتری از فروشنده میخواهد موجودی یک کالای خاص را در چهارشنبه اعلام کند. فروشنده تنها میتواند اعلام کند که موجودی این کالا در روز جمعه گذشته چقدر بوده است و درباره موجودی، زمانی که مشتری نیازمند آن است چیزی نمیتواند بگوید (دستگیر و سعیدی،۱۳۸۸).
ممکن است لازم شود که مدیریت نوعی موازنه بین ویژگیهای بهموقع بودن و قابلاتکا بودن برقرار کند. برای نیل به موازنه بین این دو، مهمترین موضوعی که باید موردتوجه قرار گیرد این است که چگونه به بهترین وجه به نیازهای تصمیمگیری اقتصادی استفاده کنندگان پاسخ داده شود.
۲-۱۳-۳-قابلمقایسه بودن[۲۹]
استفاده کنندگان از اطلاعات مالی باید بتوانند اطلاعات مالی واحد تجاری را طی زمان مورد مقایسه قرار دهند ونیز بتوانند وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطافپذیری مالی مؤسسات مختلف را نسبت به یکدیگر بسنجند بدین ترتیب ضرورت دارد اثرات معاملات و سایر رویدادهای مشابه در داخل واحد تجاری و در طول زمان برای آن واحد تجاری باثبات رویه اندازهگیری و ارائه شده و بین واحدهای تجاری مختلف نیز هماهنگی رویه در باب اندازهگیری و ارائه موضوعات مشابه رعایت گردد. (پیوست استانداردهای حسابداری ایران).
۲-۱۳-۴-قابلفهم بودن[۳۰]
یک خصوصیت کیفی مهم اطلاعات مالی، این است که بهآسانی برای استفاده کنندگان قابلدرک باشد. قابلفهم بودن مشکل از دو عامل زیر است:
۲-۱۳-۴-۱-توان استفاده کنندگان
اطلاعات مالی برای رفع نیازهای استفاده کنندگان مختلفی که از درجات مختلف آگاهی از فعالیتهای تجاری و اقتصادی و نحوه حسابداری برخوردارند، تهیه میشود. معهذا اطلاعات مالی عموماً بر اساس این فرض که استفاده کنندگان از آگاهی معقولی در مورد فعالیتهای تجاری و اقتصادی و نحوه حسابداری برخوردارند و اینکه مایل به مطالعه اطلاعات با تلاش معقولی هستند، تهیه میشود. درعینحال، اطلاعات پیچیدهای که جهت رفع نیازهای تصمیمگیری اقتصادی مربوط تلقی میشود نباید به بهانه مشکل بودن درک آن توسط برخی استفاده کنندگان از صورتهای مالی حذف شود. گرچه اینگونه اطلاعات نیز باید حتیالمقدور به گونهای ساده ارائه شود (پیوست استانداردهای حسابداری ایران).
۲-۱۳-۴-۲-ادغام و طبقهبندی اطلاعات
یک عامل مهم در قابلفهم بودن اطلاعات مالی، نحوه ارائه آنهاست برای اینکه ارائه اطلاعات مالی قابلفهم باشد لازم است که اقلام به نحوی مناسب در یکدیگر ادغام و طبقهبندی شود.
۲-۱۳-۵-بهموقع بودن[۳۱]
اطلاعات وقتی بهموقع است که تصمیمگیرندگان قادر به دستیابی به آن ها درزمان تصمیمگیری باشند یعنی در
زمان مناسب در دسترس تصمیمگیرندگان قرار گیرد. هرگاه تأخیری نابجا در گزارش رخ دهد اطلاعات ممکن است خصوصیت مربوط بودن خود را از دست بدهد. شایانذکر است که بهموقع بودن، مربوط بودن را تضمین نمیکند؛ اما لازمه مربوط بودن اطلاعات، بهموقع بودن آن است.
هرچه زمان ارائه اطلاعات به تاریخ وقوع رویدادهای مربوط، نزدیکتر باشد؛ اطلاعات مربوطتر است. بر همین اساس انتشار گزارشهای مالی باید به تاریخ پایان دوره مالی تا حد ممکن نزدیکتر باشد. (تاری ورودی، ۱۳۸۱).
۲-۱۴-کنترلهای داخلی
بسیاری کنترلهای داخلی را اقدامات واحد تجاری برای جلوگیری از تقلب کارکنان تصور میکنند. در واقع این اقدامات جزئی از کنترل داخلی است. سیستم کنترل داخلی یعنی مجموعه سیاستها و رویههایی که مدیریت واحد اقتصادی برای دستیابی به هدف خود، به کار میگیرد. هدف مدیریت عبارت است از حصول اطمینان نسبی از اداره امور واحد اقتصادی به گونهای منظم و اثربخش، اداره منظم و اثربخش یعنی حصول اطمینان از رعایت رویههای موردنظر مدیریت، حفاظت از داراییها، پیشگیری از کشف تقلب و اشتباهات، دقت و کامل بودن مدارک حسابداری و تهیه بهموقع صورتهای مالی قابلاعتماد (میگز و دیگران، ۱۳۸۴).
۲-۱۵-ضرورت وجود کنترلهای داخلی
روند درازمدت تبدیل شرکتها به سازمانهای غولآسا، ازجمله شرکتهایی با فعالیتهای فنی – تخصصی و دهها هزار کارمند، سبب شده است تا مدیران اینگونه شرکتها نتواند مستقیماً بر عملیات آن نظارت مشخصی و دستاول داشته باشند، ناگزیر بر جریان گزارشهای مالی و آماری متکی میشدند. تقریباً تمامی تصمیمات تجاری تا حدی بر اساس اطلاعات حسابداری گرفته میشود. دامنه این تصمیمات از مسائل کوچکی چون صدور مجوز کار یا خرید ملزومات اداری تا تصمیمگیری درباره تغییر نوع تولید یا انتخاب بین خرید یا اجاره بلندمدت یک کارخانه جدید، گسترده است. سیستم کنترل داخلی درباره قابلیت اتکای اطلاعات حسابداری که مبنای اخذ اینگونه تصمیمات قرار میگیرد، به مدیریت اطمینان لازم را میدهد.
تصمیمات مدیریت به صوت رویههای شرکت درمیآید و این رویهها باید به تمام قسمتهای شرکت ابلاغ و اجرای آن به طور منظم پیگیری شود. تا مؤثر باشد. سیستمهای کنترل داخلی نسبت به رعایت رویههای یادشده، اطمینان لازم را به وجود میآورد. مدیریت همچنین، مسئول مستقیم نگهداری از مدارک حسابداری و تهیه صورتهای مالی مناسب و قابلاتکاست. ساختار کنترل داخلی از ایفای چنین مسئولیتی اطمینان میدهد. سرانجام، مؤثر بودن محیط کنترلی به ویژگیهای کارکنان آن محیط بستگی دارد. بدین ترتیب، شیوه های مدیریت نیروی انسانی و سیاستهای مربوط به استخدام، آموزش، ارزیابی، ارتقا و پایان خدمت کارکنان، اثر عمدهای بر مؤثر بودن محیط کنترلی دارد. روشهای مؤثر مدیریت نیروی انسانی میتواند سایر ضعفهای موجود محیط کنترلی را جبران کند. (میگز و دیگران،۱۳۸۴).
۲-۱۶-اهداف کنترل داخلی در بخش عمومی
اهداف کنترل داخلی در بخش عمومی ازنظر شکل کلی تفاوت چندانی با اهداف کنترل داخلی در واحدهای انتفاعی بخش خصوصی ندارد در بخش عمومی نیز کنترل داخلی به فرآیندی اطلاق میگردد که به منظور کسب اطمینان منطقی و معقول از تحقق اهداف سهگانه زیر توسط مراجع ذیربط طراحی و اجرا میشود.
۱-اهداف عملیاتی: بر استفاده اثربخشی و کارآمد از منابع اقتصادی مربوط میشوند.
۲- اهداف گزارش دهی مالی: بر تهیه صورتهای مالی قابلاعتماد مربوط هستند