به هر حال محتوا از داده ای که مبین آن است قابل تفکیک نیست . محتوا در قالب متن،صوت ، تصویر ، فیلم و یا علامت قابل انتقال به انسان است . محتوا ممکن است مفید و قانونی باشد یا این که مضر و غیر قانونی باشد . غیر قانونی بودن محتوا یا ناظر به ذات محتوا است یا ناظر به فعل محتوا .محتوای غیر قانونی ذاتی، محتوایی است که صرفا در راستای اهداف غیر قانونی و نامشروع یا در راستای ارتکاب جرم ، ایجاد ذخیره یا ارائه می‌گردد و خصیصه بر جسته آن بی ارزش و غیر اقتصادی بودن آن است مانند محتویات هرزه یا محتویات متضمن توهین و افترا محتوای غیر قانونی فعلی ، محتوایی است که ذاتا مضر و بی ارزش نیست ، لیکن تحت شرایطی خاص غیر قانونی محسوب می شود . در یکی از اسناد مربوط به کنگره دهم پیشگیری از جرم و درمان مجرمین سازمان ملل متحد در این خصوص آمده است :«در خصوص جرایم مرتبط با محتوا باید بین داده ای که به لحاظ داشتن ویژگی و یا معنی خاص ذاتا غیر قانونی است و داده ای که ضرورتا در ذات خود غیر قانونی نیست بلکه به خاطر اوضاع و احوالی که بر انتشار آن حاکم است غیر قانونی و مجرمانه محسوب می شود ، قائل به تفکیک شد.»[۸۷]
با توجه به آنچه که گفته شد موضوع جرایم مرتبط با محتوا داده هایی هستند که معانی و مفاهیم مضر و غیـر قانونی را به انـسان منتقل می کنـند و هدف از جـرم انگاری آن ها جلـوگیری از تهیـه ، توزیع ، عرضه و
نگهداری این گونه داده ها از طریق شبکه های رایانه ای خصوصاً اینترنت است. به همین جهت این جرایـم
را جرایم ارتباطی[۸۸] نیز نامیده اند.
خاطر نشان می شود که داده های دارای معانی و مفاهیم مضر و غیر قانونی شامل وسایلی مانند ویروس ها و
کدهای دسترسی که وسایل ارتکاب جرایم علیه محرمانگی، تمامیت و در دسترس بودن داده ها و سیستم‌های رایانه ای هستند،نمی شود ،چه این که ویروس ها و کدهای دسترسی ابزارهایی هســتند که می‌توانند به طور مستقیم به عنوان وسیله ارتکاب جرایم مذکور به کار گرفته شوند . ولی داده های دارای مضمون و محتوای غیر قانونی ابزار مستقیم ارتکاب سایر جرایم نیستند بلکه از این جهت که مفاهیم مضر و غیر قانونی را به انسان منتقل می‌کنند جرم انگاری شده اند . وسایل مذکور موضوع جرم سوء استفاده از وسایل هستند. ویروس ها و کرم های رایانه ای مصداق محتوای مضر و غیر قانونی محسوب شده اند که به نظرمی رسد با توجه به مطالب معنویه چنین استنباطی دارای اشکال و ایراد است.[۸۹]
اصطلاح جرایم مرتبط با محتوا از چند سال قبل از تصویب کنوانسیون جرایم سایبر توسط حقوق دانان مورد استفاده قرار می گرفته است . پروفسور الریش زبیر در یکی از کارهای تحقیقی که قبل از تصویب کنوانسیون جرایم سایبر برای شورای اروپا انجام داده ، جرایم رایانه ای را به چهار دسته شامل جرایم مرتبط با محتواهای مضر و غیر قانونی تقسیم نموده است.این حقوقدان جرایم مرتبط با محتواهای مضر و غیر قانونی را شامل جرایمی مانند تهیه ،توزیع ،تولید هرزه نگاری کودکان،مطالب نژادپرستانه،سخنان نفرت انگیز،افترا،
نفرت انگیز ، افترا ،توهین و تشویق خشونت از طریق شبکه های رایانه ای دانسته است.[۹۰]
کشورهای عضو کنوانسیون جرایم سایبرو پروتکل الحاقی آن از بین مصادیق مختلف جرایم مرتبط با محتوا، فقط در مورد جرم انگاری جرایم مرتبط با هرزه نگاری کودکان و جرایم مرتبط با محتوای دارای ماهیت نژاد پرستانه و ضدبیگانه به توافق رسیده اند . دبیر کل سازمان ملل متحد در خصوص علت عدم توافق کشورها در جرم انگاری برخی از محتوا های غیر قانونی گفته است:«در مورد جرم انگاری محتوای مضر بین کشور ها اختلاف نظر وجود دارد. اکثر کشورها در حال حاضر تولید و توزیع هرزه نگاری کودکان را جرم انگاری کرده‌اند ، اما در مورد جرم انگاری موضوعاتی مانند هرزه نگاری بزرگسالان و کفر گویی کمترین توافقی وجود ندارد . حمایت از اصول اساسی حقوق بشر از جمله آزادی بیان باعث شده است که بسیاری از کشورها در جرم انگاری بعضی از اشکال محتوای مضر محدودیت داشته باشند.
گفتار دوم : مصادیق جرایم رایانه ای علیه عفت و اخلاق
جرایم علیه اخلاق وعفت عمومی عبارت است از هر نوع عمل ،رفتار وگفتاری که خلاف عفت وپاکدامنی جامعه باشد.این جرایم متنوع ومتعددند برخی از آن ها از جمله جرایم حدی می‌باشند ،مثل زنا، لواط وبعضی تعزیری هستند.مثل روابط نامشروع مادون حدوعرضه وخرید وفروش صور قبیحه. وقوع برخیاز این جرایم (اعم از حدی وتعزیری)با ظهوراینترنت از محیط فیزیکی به محیط مجازی انتقال یافته است. ولی در برخی از آن ها رایانه و اینترنت نمی تواند به عنوان واسطه ارتکاب جرم شود مانند زنا و لواط چرا که در وقوع چنین جرایمی حضور فیزیکی افراد شرط است . ازجمله مهم ترین جرایمی که در فضای مجازی علیه عفت و اخلاق عمومی رخ می‌دهد جرایم هرزه نگاری،توریسم جنسی، قوادی و روابط نامشروع می‌باشد .[۹۱]
در این گفتار به اختصار مطالبی در ارتباط با مصادیق جرایم رایانه ای علیه عفت واخلاق بیان می شود.
الف ) هرزه نگاری
اصطلاح هرزه نگاری ترجــمه واژه [۹۲] است . واژه هــرزه نگاری در سال هــای اخیر از طریـق ترجمه متون
انگلیسـی وارد ادبـیات فارسی گردیده است و سابقه ای درکتـاب های لغـت فارسی ندارد . درفرهنگ های
عمومی انگلیسی به معنای مواد و موضوعات شامل توصیف صریح فعالیت های جنسی یا نمایش اعضای جنسی به منظور تحریک جنسی غیر از احساسات زیبا شناختی یا عواطف و همچنین به معنی هر نوع نوشته ، نقاشی یا عکس مستهجن و خلاف اخلاق است که احساسات جنسی را تحریک کند .
در فرهنگ های حقوقی انگلیسی به معنی ” هر نوع نوشته ، تصویر فیلم و سایر مطالب و مواد مربوط به امور جنسی است که فاقد هر گونه ارزش ادبی هنری ، سیاسی و علمی باشد .”
در فرهنـگ های فارسی اصطلاحـات هرزه دست ، هرزه پا ، هرزه زبان ، هرزه چشم و … به کار رفته است.
هرزه به معنای بیهوده و یاوه است . هرزه بیان یعنی کسی که سخنان ناپسند به زبان راند و هرزه چشم یعنی
آن که چشم به زن نامحرم دارد.
به نظر می‌رسد که نوشته ها و تصاویر و فیلم های مـستهجن و خلاف اخلاق از این جهت از نظر حـقوقی
هرزه نگاری نام گرفته اند که فاقد هر گونه ارزشـی هستند بنابر ابن اگر تصویر یا نوشته ای هر چند که شهوت انگیز باشد به منظور استفاده علمی و یا ادبی تهیه و یا توزیع شده باشد، چون دارای ارزش علمی است و هرزه و بیهوده نیست ، هرزه نگاری محسوب نمی شود.
اصطلاح پورنوگرافی معادل بسیار مناسبی برای واژه هرزه نگاری است . چه این که هم شامل همه مصادیق و موضوعات مستهجن مانند متن ،صوت ،نقاشی ،عکس و فیلم مستهجن می شود و هم به بیهوده و فاقد ارزش بودن آن ها اشاره داشته و مانع شمول این اصطلاح نسبت به مطالب و تصاویر مشابهی است که بدوا برای اهداف علمی و ادبی مورد استفاده قرارمی گیرند.[۹۳]
